Als er één ding duidelijk is na het debat van vanmorgen, is het dat de meningen zijn verdeeld en de uitdagingen talrijk. Tineke Strik, Europarlementariër voor de Groenen, stelt dat de verantwoordelijkheden van de lidstaten vaak worden verlegd. “Lidstaten klagen over de gebrekkige samenwerking met landen van herkomst, maar ze zwijgen over het geringe aantal terugnameverzoeken dat ze indienen,” zegt ze.

Kritiek van alle kanten

Ze pleit ervoor dat de Europese Commissie ervoor zorgt dat de lidstaten hun “huiswerk” doen. Ook waarschuwt ze voor de gevaren van de zogenaamde terugkeerhubs, waar zowel Italië als Nederland mee bezig zijn. Na de Europese top van vorige week bleek dat ook Commissievoorzitter Ursula von der Leyen wil gaan kijken naar de mogelijkheden.

Volgens Strik leiden de plannen alleen tot een verergering van de huidige situatie, en zullen migranten in een juridische limbo belanden. “Dat is niet duurzaam, maar slechts een manier voor lidstaten om hun EU-verplichtingen te omzeilen.”

Jeroen Lenaers (CDA/EVP) benadrukt daarentegen dat hoewel de terugkeerpercentages laag zijn, de EU niet moet terugschrikken voor een harde aanpak. “Slechts één op de vijf mensen die teruggestuurd moeten worden, gaat ook daadwerkelijk terug. We moeten beter samenwerken en creatiever denken.” Volgens hem is dit nodig om de beschikbare middelen voor “echte vluchtelingen” te behouden.

In tegenstelling tot de meer gematigde stemmen, uit Marieke Ehlers (PVV/Patriotten) felle kritiek op het migratiebeleid van de EU. “Het migratiebeleid heeft te lang de rechten van migranten vooropgesteld, terwijl de rechten van Europese burgers zijn verwaarloosd,” zegt ze. Volgens haar is het migratiepact “onvoldoende” om de instroom van migranten te beheersen.

Antwoorden van Brunner

Te midden van deze uiteenlopende meningen heeft Magnus Brunner, de kandidaat-Eurocommissaris voor Migratie, voorafgaand aan zijn hoorzitting zijn visie uiteengezet. Hij benadrukt het belang van de uitvoering van het migratiepact. “Ik zal dit nauwgezet volgen om ervoor te zorgen dat alle stappen voor de volledige toepassing tegen midden 2026 worden genomen.”

En aansluitend op het debat: Brunner lijkt een nieuwe, gezamenlijke aanpak voor terugkeer te ondersteunen. Hij geeft aan dat er extra financiële steun nodig is voor de lidstaten. Verder focust Brunner zich op digitale oplossingen en samenwerking met derde landen om mensenhandel en smokkel tegen te gaan. Ook stelt hij voor om veilige en legale migratiewegen te bevorderen.

 “Het ontwikkelen van veilige en legale paden zal helpen om gevaarlijke en onwettige reizen te voorkomen.” Dit staat in contrast met de roep om strenger beleid van de uiterst rechtse fracties.

Hoe verder?

Het is wel duidelijk dat de EU voor een grote uitdaging staat. Terwijl de druk vanuit de lidstaten toeneemt, zoekt de Commissie niet alleen naar striktere maatregelen, maar ook naar humane oplossingen.

Wil je op de hoogte blijven? Abonneer je dan op onze migratienieuwsbrief. Hier analyseert onze redacteur Meike van Noortwijk elke twee weken de laatste ontwikkelingen. Abonneer je in één klik via deze link.