Hoewel het niet officieel op de planning staat, gaat de landbouwraad voor Nederland toch vooral over het mestbeleid. Niet gek ook, gezien dit tot steeds meer zorgen leidt. De dreigende afschaffing van de zogeheten mestderogatie, die boeren toestaat meer mest uit te rijden dan normaal is toegestaan volgens de Europese regels, hangt als een zwaard van Damocles boven de sector. Veel boeren vrezen dat hun bedrijfsvoering onhoudbaar wordt.

Geduldig blijven

Minister Femke Wiersma (Landbouw) stelt haar tijd tijdens de landbouwraad dan ook te handig in te zetten om – naast de gezamenlijke gesprekken – zoveel mogelijk onderonsjes te houden. Ze benadrukt voorafgaand aan de bijeenkomst dat ze “op alle paarden wedt”. Zo kunnen onder andere renure (een kunstmestvervanger) en mestexport een “onderdeel van de oplossing zijn”, stelt ze. “Daarom blijf ik ook hierover in gesprek.”

Maar dat betekent niet dat ze is gestopt met het zoeken naar achterdeuren. “De enige echte oplossing voor zoveel verlies van plaatsingsruimte is”, volgens Wiersma, toch “het opnieuw verkrijgen van die ruimte.” Dit zou onder andere kunnen door een herziening van de huidige regels die bepalen hoeveel mest er uitgereden macht worden, de zogeheten nitraatrichtlijn.

De echte gesprekken hierover kunnen pas na de installatie van de nieuwe Europese Commissie worden opgestart. Dit wordt in december verwacht. “We moeten geduldig zijn”.

Wel lusten, geen lasten

Wel op de agenda staan de uitgangspunten voor het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB), dat in 2028 ingaat. Wiersma pleit voor innovatie als sleutel tot een duurzame landbouwsector. Ze wil dat boeren meer ruimte krijgen om hun vakmanschap en ondernemerschap in te zetten. Daarbij moeten de doelen centraal staan, in plaats van strikte maatregelen. “Ik zet me in voor een administratieve lastenverlichting”, aldus Wiersma.

Volgens Wiersma is dit iets wat op Europees niveau moet gaan gebeuren. “Collega-ministers die ik spreek over het leidend maken van doelen, reageren positief,” zegt ze. “En in het rapport van de strategische dialoog zitten ook wel wat openingen voor meer beleid op basis van doelsturing.”

Die doelsturing van Wiersma lijkt soms toch wel verdacht veel op “wel de lusten, niet de lasten”. Naast het zoeken naar een weg uit de Europese mestregels, gooide Wiersma ook de stikstofplannen van het vorige kabinet “uit het raam”.  Volgens haar is dat niet het geval, maar: “we zijn nog bezig met de uitwerking.”

De verwachting is dat Wiersma’s nieuwe plan begin december zal worden gepresenteerd. Dit wordt kantje boord, want al in 2025 moeten de eerste stikstofdoelen gehaald gaan worden. Eerder noemde Wiersma het nemen van maatregelen om de doelen voor 2025 te halen “te ingrijpend” voor boeren. Dit geeft mogelijk munitie aan de door Greenpeace aangespannen rechtszaak om Nederland te dwingen de stikstofuitstoot sneller terug te dringen.

Vijf procent

Met zoveel landbouwdiscussies zou je bijna vergeten dat er ook nog over de visserij gepraat wordt. Hoewel deze gesprekken zich vooral richten op de Oostzee, blijft ook de Nederlandse visserijsector alert.

De zogenoemde ‘vijf-procent-regel’ wordt namelijk opnieuw besproken. Deze regel houdt in dat wanneer een vissoort onder de vijf procent van zijn paaibiomassa (het aantal volwassen vissen dat zich kan voortplanten) zakt, er een visverbod wordt ingesteld. Hoewel er eerder dit jaar voorstellen waren om deze regel te versoepelen, heeft het Europees Parlement onlangs besloten dit voorlopig niet te behandelen.

Nu deze regel weer voor de Oostzee geldt, is de kans groot dat deze later dit jaar ook voor de Noordzee zal gelden. In dat geval zouden Nederlandse vissers wel degelijk geraakt worden, omdat de visstand in de Noordzee in sommige gebieden onder druk staat. Nederland tekent daarom protest aan.

Kerstcadeaus

Hoewel de echte doorbraken rond het mestbeleid en de visserijregels nog even op zich laten wachten, blijft Nederland hopen op een wonder.  December lijkt daarbij een cruciale maand te worden, met de installatie van de nieuwe Europese Commissie en de presentatie van Wiersma’s stikstofplan. Al lijkt de kans op grote kerstcadeaus klein.

Met ons tweewekelijkse overzicht volg je de belangrijkste Europese zaken die Nederland raken op het gebied van landbouw, veeteelt, visserij, voedselkwaliteit en dierenwelzijn. Abonneer je hier.