Allemaal lazen we in de krant over de vreselijke situatie in China. Naast het tragische lot van miljoenen Chinezen, waren onze volksvertegenwoordigers vooral ook begaan met het risico van nieuwe varianten voor Nederland. Elders in de Europese Unie besloten Frankrijk, Duitsland en Italië al op eigen houtje om toegang te beperken. Nederland wachtte in eerste instantie op een gezamenlijk EU-besluit.
In sommige vergaderzalen in Brussel was het in de laatste week van 2022 weer even zoals midden in de coronacrisis. Er werd druk overlegd in een zogeheten ‘expertcomité’. Voor Nederland zit daar een ambtenaar van het ministerie van Volksgezondheid, die het regeringsstandpunt verwoordt. De Europese Commissie (het Directoraat-Generaal Gezondheid) zit de vergadering van 27 landen voor en de landen beslissen bij meerderheid – mede op advies van het Europese RIVM.
Reces
Als het geen reces was, zou vooraf in de Tweede Kamer worden besproken wat de inbreng wordt van die ambtenaar die ‘namens ons’ spreekt in Brussel vanachter het bordje Nederland. Voor de democratische toetsing van standpunten in de ‘Raad’ en alle ambtelijke voorportalen in Brussel stuurt de regering zo’n standpunt voorafgaand aan het EU-overleg aan – in dit geval- de Kamercommissie Volksgezondheid. Maar voor corona ligt het nog wat ingewikkelder, want het bewuste comité is een ‘expertgroep’ en daarvoor is de Europese Commissie aan zet. Omdat ook het Europees Parlement er niet over gaat, is de democratische behandeling afhankelijk van de controle van de 27 parlementen in de lidstaten op hun ‘nationale’ standpunt. Maar de Tweede Kamer is met reces – en er kwam geen brief van het kabinet.
Dat viel de Kamercommissie natuurlijk op. Daarvoor bestaat in plaats van een openbaar overleg in een commissiezaal de zogeheten ‘emailprocedure’. Er werd over het EU-overleg rondgemaild tussen de Kamerleden van alle fracties. Wie wat wilden is niet bekend; maar de griffier deelde het commissiebesluit mee aan de minister.
Vragen
De brief namens de Kamercommissie gaat niet in op de observatie dat het Nederlandse EU-standpunt (de ‘input’, wordt het in de brief genoemd) niet vooraf met de Tweede Kamer was gedeeld. De volksvertegenwoordigers vroegen wel een verslag. Dat parlementaire verzoek kwam een dag na de vergadering op 29 december binnen op het ministerie. Het door de Kamerleden gevraagde verslag moest er binnen een dag zijn. En dat lukte, met dank aan overwerk van de ambtenaren op het ministerie van Volksgezondheid en in Brussel.
De Kamercommissie praat hier na het reces over verder als ze komende week weer de Kamerbankjes vullen. Twee Kamerleden (van de VVD en van Groep Omtzigt) wachtten hier niet op. Ze stelden namens hun fractie aanvullende schriftelijke vragen aan de regering.
Zonder debat
Minister Kuipers (VWS/D66) greep de brief met het verslag aan om er snedig op te wijzen dat de Kamerleden zelf aan zet zijn. Dat wil zeggen: die van de Eerste Kamer. Voor een testverplichting voor reizigers uit China, ofwel de eis bij aankomst in Nederland in quarantaine te gaan, is een gewijzigde Wet Publieke Gezondheid nodig en die ligt nog bij de senatoren. De minister deed een dringend beroep op de Eerste Kamer om de behandeling van dit wetsvoorstel te bespoedigen. De NOS pakte die passage op voor een nieuwsbericht.
Maar het kerstreces duurt voor de 75 senatoren een weekje langer dan de schoolvakanties. Ze vergaderden daarom op vrijdag 5 januari digitaal – en legden het verzoek van de minister naast zich neer. Die liet vervolgens weten niet meer te wachten op parlementaire behandeling. Inmiddels is het besluit genomen voor een verplichte coronatest voor reizigers uit China. Zonder debat in onze nationale volksvertegenwoordiging.
Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 1 euro per maand. Daarmee lever je een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.
