Een pittige dag in het Europees Parlement vandaag voor zowel de Poolse premier Mateusz Morawiecki als voor de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Morawieki verantwoordt zich in het Europees Parlement over het schenden van de rechtstaat in zijn land.
Ook Von der Leyen werd aangesproken op de houding van de Europese Commissie, want ze liet weten nog geen vervolgstappen te willen ondernemen tegen Polen. Tot ongenoegen van verschillende Nederlandse Europarlementariërs die stevig van zich lieten horen in Straatsburg.
De Poolse premier is vandaag aan een charmeoffensief begonnen richting de Europese Unie. Morawiecki probeert de plooien met de Europese Unie glad te strijken, want het land zou graag een beroep doen op de 36 miljard euro die Polen nog zou krijgen uit het Europees coronaherstelfonds. Demissionair premier Mark Rutte bepleitte eerder bij de Europese Commissie niet akkoord te gaan met het uitkeren van het fonds.
In de plenaire zaal in Straatsburg probeerde de Poolse minister vanochtend het Europees Parlement gerust te stellen. De beslissing van de rechters zou “verkeerd geïnterpreteerd” zijn. Ook was hij opnieuw scherp richting de Europese Unie. “Polen is een trots land en mag niet worden gechanteerd.” Volgens de premier zou Polen niet het enige land zijn dat nationale wetgeving voor laat gaan. Ook Franse en Duitse rechters zouden dit soort uitspraken hebben gedaan volgens de premier.
De spanning was te snijden tijdens de speech. Verschillende Europarlementariërs schudde hun hoofd tijdens zijn uitspraken over Franse en Duitse rechters. Ook joeg hij verschillende Europarlementariërs in de gordijnen door zich niet aan de afgesproken 5 minuten spreektijd te houden, maar 33 minuten te nemen voor zijn betoog. Hij kreeg applaus van een aantal leden van het parlement, maar er klonk ook gejoel.
Na zijn uitgelopen toespraak werd ook de persconferentie die Morawiecki zou geven om 13u15 geannuleerd.
Wat zeggen de Nederlanders?
In het Europees Parlement toonde de Nederlandse Europarlementariërs zich kritisch naar zowel de Poolse regering als naar de Europese Commissie.
“Je kan niet de taart hebben en hem ook eten”, stelde Peter van Dalen (CU). Polen kan niet een beroep doen op het coronaherstelfonds en vervolgens de Europese regels overtreden, stelt hij.
Jeroen Lenaers (CDA) weerlegde meteen een aantal punten die de Poolse premier aanhaalde in zijn speech. “Trap niet in de pogingen van de premier om de verantwoordelijkheid voor deze situatie af te schuiven op de Europese Unie. Niemand chanteert Polen, niemand wil Polen straffen, maar acties hebben gevolgen en voor deze gevolgen zal de Poolse regering verantwoordelijkheid zijn.”
Rob Roos (JA21) koos voor een andere richting dan zijn Nederlandse collega’s. Zijn partij zit samen met de partij PiS van de Poolse premier in de Europese fractie ECR. Roos benadrukte dat de Europese Unie de scheiding tussen de machten moet erkennen tussen de lidstaten en Brussel. “De echte Europeaan moet accepteren dat de Europese Unie geen superstaat is, maar een samenwerking van soevereine naties.”
Von der Leyen aangesproken
Tijdens het debat somde Commissievoorzitter Von der Leyen de mogelijke acties tegen de Poolse regering op, maar liet weten nu geen actie te ondernemen.
Sophie in ‘t Veld (D66) blijft bezorgd over de situatie in Polen. Alleen een dialoog met Polen is volgens haar onvoldoende. “Als er geen actie wordt ondernomen verandert er niets.” Het is voor D66 helder dat alle Europese Unie gelden voor de Poolse regering formeel stopgezet moeten worden door de Europese Commissie. Zowel het coronaherstelfonds voor Polen, waarvoor de Commissie nog geen groen licht heeft gegeven, maar ook voor het geld uit de reguliere EU-begroting.
Tineke Strik (GroenLinks) richtte zich tot de voorzitter van de Europese Commissie in plaats van Polen. “We zijn nu al 2 jaar aan het praten, maar de situatie verergert alleen maar. Het huis staat in brand. We moeten nu actie ondernemen voor de Poolse inwoners.”
Het verslag van het hele debat van vanochtend is hier terug te lezen.
Wat nu?
Het Europees Parlement stemt donderdag over een resolutie waarin het de Commissie en landen van de Europese Unie oproept vergaande stappen te nemen zolang de Poolse regering de uitspraken van het Europees Hof weigert op te volgen. In de resolutie staat de oproep om het herstelfonds voor Polen niet goed te keuren, EU-fondsen stop te zetten en de artikel-7 procedure te vervolgen, waarmee de Poolse regering het stemrecht kan worden ontnomen aan tafel bij de regeringsleiders in de Europese Raad.
