“De toekomst van Oekraïne ligt nog steeds in jullie handen”, begon de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zijn toespraak aan de Eerste en Tweede Kamer. “In het begin van de oorlog door Oekraïne samen te verdedigen, nu door samen te werken aan een rechtvaardige vrede.” Zelensky benadrukte dat de vredesbesprekingen in volle gang zijn, maar dat Westerse steun nog altijd even belangrijk is voor Oekraïne.

Gerechtigheid en veiligheidsgaranties

Daarom dringt de president aan op gerechtigheid bij de vredesonderhandelingen. Alleen als Rusland wordt gestraft voor zijn wandaden, is herhaling te voorkomen, legt hij uit. “Niets mag erop duiden dat oorlog voeren loont. Gerechtigheid is daarom een fundamenteel afschrikmiddel om nieuw bloedvergieten te voorkomen.” Om het belang van gerechtigheid te onderstrepen, verwees Zelensky naar de MH17-ramp: “In Nederland weten jullie hoe onrecht voelt, wanneer je je mensen verliest.”

Om te voorkomen dat Rusland opnieuw oorlog voert, hamert Zelensky op veiligheidsgaranties voor Oekraïne. “We praten niet over een staakt-het-vuren, maar over een duurzame vrede.” In de verklaring van de Europese leiders, mede ondertekend door premier Dick Schoof, staat dat er een speciale strijdmacht voor Oekraïne moet komen: vredestroepen. Ook moeten de Verenigde Staten het staakt-het-vuren monitoren, om vroegtijdige schendingen op te sporen.

Hoewel vrede dichterbij lijkt dan ooit, is de oorlog nog niet voorbij, beseft Zelensky. Ook daarom doet hij een beroep op Nederland. “Poetin weet dat de winter een van zijn gevaarlijkste wapens is. Dagelijks zijn er raket- en droneaanvallen op onze energie-infrastructuur, zodat burgers deze winter geen elektriciteit en water hebben.” Nederland droeg al 17 miljard euro bij aan de verdediging van Oekraïne.

Claimscommissie

Tweede Kamervoorzitter Thom van Campen (VVD) verzekerde dat Nederland Zelensky ook zal bijstaan na een vredesakkoord. In het World Forum in Den Haag wordt daarvoor de Internationale Claimscommissie opgericht, die Oekraïners compenseert voor schade die zij tijdens de oorlog leden. Alle Oekraïners kunnen claims indienen; de commissie beoordeelt vervolgens de schade en bepaalt de vergoeding. Voor die compensatie komt een apart fonds, mogelijk gevuld met bevroren Russisch geld op Europese banken. Want: “De agressor moet betalen”, zegt Van Campen.

De oprichting van de Claimcommissie is officieel bekrachtigd door de Europese Commissie. EU-buitenlandchef Kaja Kallas noemt compensatie een belangrijk onderdeel van de Russische verantwoording. “Rusland zal niet ontsnappen aan de rekening voor de huizen, scholen en ziekenhuizen die het in Oekraïne heeft vernietigd.” Volgens haar zijn er al meer dan 70.000 claims geregistreerd.

Berlijn

Intussen spraken Europese leiders met Amerikaanse en Oekraïense onderhandelaars over vrede, en ze zijn optimistisch. Al eerder werd bekend dat Oekraïne bereid is af te zien van NAVO-lidmaatschap, maar dat het land mogelijk op 1 januari 2027 wel toetreedt tot de EU – sneller dan verwacht. In de verklaring van de regeringsleiders staat ook dat Oekraïne in vredestijd een leger van 800.000 militairen moet hebben, aanzienlijk meer dan het oorspronkelijke 28-puntenplan van Trump.

Volgens de Amerikaanse president Donald Trump komt een oplossing voor de oorlog dichterbij. Zijn team meldde vooruitgang na gesprekken in Berlijn, zei hij tijdens een persmoment in het Witte Huis. “Het lijkt goed te gaan.” Tegelijkertijd voegde hij eraan toe: “We zeggen dit al heel lang, en het is een lastige kwestie.” Vanuit Rusland zijn nog geen officiële reacties gekomen.

Vrede op aarde

Eerste Kamervoorzitter Mei Li Vos (GroenLinks-PvdA) stak Zelensky een hart onder de riem. “Volgende week is het kerstmis. Wij hopen dat dit feest vrede zal brengen voor u en uw volk.” Zelensky bedankte voor alle steun die Nederland al heeft gegeven en sloot af: “De volgende keer dat ik hier sta, hoop ik u te kunnen bedanken voor de vrede die we dan hebben gesloten.”

Blijf op de hoogte van de vredesonderhandelingen en de Europese inzet daarbij met onze nieuwsbrief Veiligheid & Defensie. Yves Lacroix brengt je daarin elke twee weken verdiepende verhalen, interviews en nieuws. Abonneer je nu.