Witte rook in Brussel: Hoekstra goedgekeurd als Eurocommissaris Klimaat en Schone Groei

Het is hem gelukt. Wopke Hoekstra wordt Eurocommissaris Klimaat en Schone Groei. Donderdagochtend wist hij een twee derde van het Europees Parlement voor zich te winnen.

5 min. leestijd
(Bron foto: Europees Parlement)

Hoekstra hoeft zich de komende vijf jaar geen zorgen te maken over zijn carrière. Het Europees Parlement keurde hem donderdagmiddag goed als Eurocommissaris voor Klimaat en Schone Groei. In een drie uur durende hoorzittingen moest Hoekstra bewijzen dat hij geschikt is als Eurocommissaris én geschikt is voor zijn portefeuille.

Zenuwachtig leek Hoekstra niet. Hij liep lachend de zaal in en knikte naar de bekende gezichten op de eerste bankjes. Vorig jaar moest Hoekstra al eens voor het Europees Parlement verschijnen. Toen nam hij de functie van Eurocommissaris over van Frans Timmermans die na jaren in Brussel terugging naar Nederland. Hoekstra had het toen een stuk zwaarder dan deze keer. Waar zijn hoorzitting in 2023 bijna geheel over zijn verleden als lobbyist voor de fossiele industrie ging, was er deze keer maar één Europarlementariër die zich er nog echt druk over maakte.

Brede steun

Hoekstra kon rekenen op brede steun. Van zijn eigen politieke familie de christendemocraten (EVP) natuurlijk, waar ook het CDA, NSC en BBB bij zitten. Maar ook van de conservatieve fractie ECR, waarin de SGP zit, de sociaaldemocratische fractie S&D, met de PvdA, van de liberalen (Renew) waar D66 en VVD bij aangesloten zijn en van de Groenen, waar GroenLinks bij zit.

De Patriotten voor Europa, waar de PVV deel van uit maakt, vonden Hoekstra geschikt als Eurocommissaris, maar onthielden zich van stemming over Hoekstra’s geschiktheid voor zijn portefeuille. Alleen de Linksen, waar de Partij voor de Dieren bij aangesloten is, en de radicaal-rechtse ESN-fractie, waar de Duitse AfD bij aangesloten is, vonden Hoekstra niet geschikt als Eurocommissaris en niet geschikt voor zijn portefeuille.

Hoe dan ook, Hoekstra had behoorlijk wat vragen te beantwoorden. Europarlementariërs wilden meer weten over zijn visie op uitstootrechten, zijn plannen voor de auto-industrie en zijn samenwerking met Amerika, China of India. We nemen een aantal zaken door.

Een prijskaartje aan CO₂

“Het is waarschijnlijk het meest nuttige hulpmiddel dat we hebben”, zei Hoekstra over het Europese emissiehandelssysteem. Met dit systeem betalen sectoren emissierechten voor hun CO₂-uitstoot, wat uitstoot moet verminderen en inkomsten oplevert voor schone alternatieven. Toch is er kritiek, vooral vanuit de mobiliteitssector, die vreest dat het vooral leidt tot hogere prijzen aan de pomp, zonder dat het consumenten helpt een duurzaam alternatief te vinden.

Toch bleef Hoekstra optimistisch. Hij heeft er wel degelijk vertrouwen in dat het opgehaalde geld, geschat op maar liefst 175 miljard euro, juist uitgegeven kan worden. Het Europees Parlement en de Commissie moeten er dan wel voor zorgen dat EU-landen inspiratie op kunnen doen bij elkaar. Het ontbreekt hem momenteel nog te veel aan coördinatie tussen de landen over waar ze het geld aan uitgeven.

Koolstofheffing

Ook de koolstofheffing aan de grens, waarvoor PvdA-Europarlementariër Mohammed Chahim zich hard heeft gemaakt, kwam vandaag ter sprake. Deze heffing voorkomt dat de EU overspoeld wordt door niet-duurzame producten uit het buitenland, maar kan een handelsnadeel opleveren voor Europese exporteurs. Verschillende Europarlementariërs bestookten hem hierover met kritische vragen. De enige toezegging die hij hierop deed, is dat hij de evaluatie die voor 2027 gepland staat, volgend jaar al wil uitvoeren. Verder was hij uitgesproken voorstander van het Europese instrument, dat volgens hem effectief is in het stimuleren van strengere koolstofregels wereldwijd.

Daarnaast wil Hoekstra ‘voorspelbaarheid’ bieden aan de auto-industrie. Door in gesprek te gaan met de industrie over hoe ze de klimaatambities kunnen samenvoegen met de realiteit van de industrie moet het ook voor deze sector mogelijk zijn om te blijven bloeien.

En de grote spelers dan?

Over een paar dagen reizen Schoof en Hoekstra af naar Azerbeidzjan voor de VN-klimaattop (COP29). Hoekstra heeft nu de ambitie uitgesproken om de landen die klimaat hoog op hun lijstje hebben staan, daar te verenigen. Ook wil hij daar de VS en China aanspreken, want zij hebben ook een grote verantwoordelijkheid om broeikasgassen te verlagen, vindt Hoekstra. “Klimaatverandering discrimineert niet”, zegt Hoekstra, als andere landen zich niet aan klimaatdoelstellingen houden, raakt dat Europa dus ook.

Samenwerken op gebied van groene ambities onder Trump? Voor Hoekstra is het geen probleem. “Vergeef me, maar ik ben optimistisch”, zei hij tijdens zijn hoorzitting. Toen hij nog minister van Financiën was in Nederland, werkten veel Amerikanen ook gewoon mee op gebied van verduurzaming, vertelt hij. Hoekstra is er dan ook van overtuigd dat er niet heel veel gaat veranderen onder een tweede Trump-mandaat.

Is deze ambitie wel realistisch? Europarlementariër Gerben-Jan Gerbrandy (D66) vindt van niet. Hoekstra zal China en de VS vast niet zo ver krijgen om ineens van gedachten te veranderen op gebied van klimaat. Maar een andere houding kan Hoekstra zich ook niet veroorloven: “Je moet wel optimistisch naar zo’n top gaan”, aldus Gerbrandy.

Wat nu?

Het duurt nog even voor Hoekstra’s nieuwe termijn officieel van start gaat. Eind november zal het gehele Europees Parlement formeel stemmen over de nieuwe Europese Commissie. In december hoopt Commissievoorzitter Ursula von der Leyen echt van start te gaan.