Het kostte bloed, zweet en tranen, maar na maanden van onderhandelen zijn PVV, VVD, NSC en BBB tot hun hoofdlijnenakkoord gekomen. In 26 kantjes doet de nieuwe rechtse coalitie uit de doeken wat zij van plan is met Nederland. En daar komt ook heel wat Europa bij kijken.
Vandaag is het aan de architecten om hun akkoord in de Tweede Kamer te verdedigen.
Opt-out op migratie
De nieuwe coalitie wil in Brussel een opt-out (lees: vrijstelling) voor Europees asiel- en migratiebeleid. Aangezien daarvoor alle EU-lidstaten met een verdragswijziging moeten instemmen, lijkt het zacht uitgedrukt geen plan met een hoog slaagpercentage. Ook de plannen om nieuwe uitzonderingen (zogeheten ‘derogaties‘) voor Europese landbouwregels te ontfutselen bij de Europese Commissie, getuigen van een wel erg optimistisch wereldbeeld.
Laurens Dassen (Volt) wil dus weten wat het plan is als het nieuwe kabinet straks van een koude kermis thuiskomt. “En gaat de heer Wilders dan de schuld leggen bij de minister-president?”
“Ik ben een positief mens. Ik ga ervan uit dat het lukt”, reageert Wilders. “Daarnaast, als ik nu namens de grootste coalitiepartij ga zeggen wat we doen als het niet lukt, dan ondergraaft dat onze onderhandelingspositie in Europa.” Wilders denkt dat alles wat in het hoofdlijnenakkoord staat, moet lukken. “Ik verzeker u dat het gaat lukken.”
“Kabinet zal volledig vastlopen in de EU”
Frans Timmermans (GroenLinks/PvdA) denkt er het zijne van: “Uitdaging zoals stikstof of asiel en migratie kun je alleen oplossen samen met andere Europese landen. Niet ten koste van andere landen.” Volgens Timmermans gaat het kabinet volledig vastlopen in de EU op basis van dit hoofdlijnenakkoord. “Je krijgt andere lidstaten niet mee als je enkel met eisen aan de EU komt zonder zelf iets te brengen.”
Over de plannen om nieuwe landbouwvrijstellingen te vragen, zegt Timmermans dat de Europese Commissie al jaren coulant is geweest voor Nederland. “Maar nu zegt de Commissie: het is klaar. Nederland doet niet wat het belooft, dus kunnen we niet doorgaan met de derogaties.”
De leiband van Wilders
Uniek is de constructie van Nederlands eerste programkabinet zeker. Geen van de vier partijleiders wordt minister-president. Die rol is weggelegd voor iemand met enige afstand tot de partijen. Rob Jetten (D66) wil daarom weten of zo’n premier dan wel de ruimte krijgt om Nederland in het buitenland te vertegenwoordigen. “Of trekt de heer Wilders straks aan de touwtjes?”
Wilders reageert dat er geen leiband komt. “Ik wil het niet eens, en als ik het al zou willen, zou ik het ook niet doen.”
Minder geld naar Brussel
Een ander plan van de coalitie: 1,6 miljard euro minder afstaan aan de EU. Volgens het Centraal Planbureau (CPB) kan Nederland maximaal 500 miljoen euro besparen door de nieuwe EU-begroting te blokkeren met een veto. Maar zelfs die meest gunstige optie lijkt weinig realistisch. Bovendien verzwakt het leggen van zo’n diplomatieke bom de Nederlandse onderhandelingspositie in Brussel enorm op andere dossiers.
In het akkoord staat dat als het geld uit Brussel niet komt het kabinet dan maar moet bezuinigen. “Klopt het dat er dan voor honderden miljoenen zal worden bezuinigd op de zorgbegroting”, wil Jetten weten.
Wilders wil wederom niet ingaan op “als-dan-vragen”. Daarnaast is hij het niet eens met de analyse van het CPB. “Ik denk dat het wel kan. Nederland mag best eens wat steviger gaan onderhandelen.” Bovendien vindt Wilders dat Nederland als één van de grootste nettobetalers (lidstaat die per hoofd financieel meer bijdraagt aan de EU dan hij daarvan ontvangt) wel een korting verdient. In 2007 bokste Nederland dat al een keer voor elkaar.
“Ik zeg niet dat onze hele afdracht weg moet. Maar ik zeg wel dat we van die vele miljarden een keer wat geld mogen terughalen om aan lastenverlichting in Nederland te besteden”, besluit Wilders.
Timmermans vindt het “volstrekt onrealistisch”.
