Om Israël een hart onder de riem te steken, bezocht Commissievoorzitter Ursula von der Leyen kibboets Kfar Aza. Een plaats dichtbij de grens met Gaza, waar Hamas een week eerder een bloedbad aanrichtte. “Israël heeft het recht zichzelf te verdedigen. Sterker nog: het heeft de plicht om zijn mensen te verdedigen”. Dat vertelde Von der Leyen na afloop in het bijzijn van premier Netanyahu.
Tegen de lidstaten in
Wat ze daarbij niét zei, is dat een Israëlitische vergeldingsactie binnen de perken van het internationaal oorlogsrecht moet blijven. En dat is opmerkelijk. Vorige dinsdag hamerden de EU-ministers van Buitenlandse Zaken hier nog op na een virtuele videobijeenkomst.
Ook de Nederlandse minister Hanke Bruins Slot onderstreepte dit in een uitzending van Op1. “Natuurlijk heeft Israël recht op zelfverdediging, in overeenstemming met het internationaal recht. Maar je moet er altijd voor zorgen dat er zo weinig mogelijk onschuldige burgerslachtoffers vallen. Er moet ook ruimte zijn voor humanitaire noden.” Nederland heeft zich volgens de minister, net als andere EU-landen, al hardgemaakt bij Israël voor de humanitaire corridor.
Boekje te buiten
Bovendien wordt de vraag gesteld: wat had Commissievoorzitter Von der Leyen überhaupt te zoeken in Israël? De Europese verdragen zijn duidelijk. EU-buitenlandbeleid is de exclusieve verantwoordelijkheid van de voorzitter van de Europese Raad, Charles Michel, en de EU-buitenlandchef Josep Borrell. Beiden waren niet op de hoogte gesteld van Von der Leyens bezoek.
Sterker nog: beiden benadrukten eerder al dat Israël zijn boekje niet te buiten mag gaan bij de vergeldingsactie. Zo noemde Borrell het Israëlitische bevel om Gaza te evacueren “extreem gevaarlijk en virtueel onmogelijk”. Het beleg van Gaza noemt hij illegaal.
Van geen naar drie keer zoveel steun
Om de chaos compleet te maken: zaterdag kondigde de Europese Commissie aan dat het de financiële steun aan Gaza zal verdrievoudigen. Dit is wellicht een reactie op de kritiek die Von der Leyen kreeg. In het bijbehorende persbericht staat dat Von der Leyen Israëls recht op verdediging steunt, “in overeenstemming met het internationaal recht”. In totaal kan Gaza nu op 75 miljoen euro Europese steun rekenen.
Net na de aanval van Hamas zei Eurocommissaris Olivér Várhelyi (Nabuurschap en Uitbreiding) nog dat de Commissie alle steun aan Gaza zou stoppen. Maar enkele uren later trok de Commissie die verklaring alweer in, nadat de lidstaten kritiek hadden geuit.
Europese top
In een poging om orde op zaken te stellen publiceerden de EU-leiders zondagavond een gemeenschappelijke verklaring. Daarin keuren ze “in de sterkst mogelijke woorden” de “brutale terroristische aanval” van Hamas af. Tegelijkertijd hameren ze wederom op het internationaal oorlogsrecht en de humanitaire dimensie.
Dinsdag zitten de EU-leiders virtueel samen om het over de “situatie in het Midden-Oosten” te hebben.
