Een beetje zenuwachtig is hij wel, geeft Reinier van Lanschot toe. Hij kijkt uit over de plenaire zaal van het Europees Parlement in Brussel. Volgend jaar is een van die stoelen misschien wel voor hem. Hij was al eens eerder lijsttrekker voor Volt in de Europese verkiezingen en wil dat voor de verkiezingen van volgend jaar weer zijn. Toen was Volt net nieuw en haalde de partij niet genoeg stemmen voor een zetel. Nu, met meer ervaring, meer bekendheid, tien keer zoveel leden en Volters in de Tweede Kamer, provincie en gemeente, heeft Van Lanschot er alle vertrouwen in. Volt is een pan-Europese beweging en kan volgens hem in zeker veertien landen mee gaan doen. In Nederland mikt Van Lanschot op drie van de 31 zetels. 

Zaterdag is het congres van Volt in Den Haag. Dan wordt ook besloten wie de lijsttrekker wordt. Dat betekent dat Van Lanschot weinig rust kent, want hij moet campagne voeren. Donderdagochtend vertrok hij al vroeg met de trein uit Nederland naar Brussel en kwam, door de gebruikelijke vertraging bij de grens, bijna te laat in het Europees Parlement voor de opname van het praatprogramma Avondgasten van de Limburgse omroep L1p. Hij heeft er al eens eerder aan tafel gezeten. Volt heeft ook in die provincie gekozen volksvertegenwoordigers en Van Lanschot zelf is nog familie van de vroegere Limburgse gouverneur Van Voorst tot Voorst.

Na de opname kreeg hij het druk met campagne-filmpjes maken en begroeten van beleidsmedewerkers van de Duitse Volt-Europarlementariër Damian Boeselager. Maar hij maakte ook tijd vrij om met Brusselse Nieuwe praten. 

Poging twee

Er is veel veranderd sinds de eerste keer dat Van Lanschot deelnam aan de Europese verkiezingen. “We hebben de coronacrisis gehad, er is oorlog in Oekraïne en hoewel er actie is ondernomen tegen de klimaatverandering, gebeurt er veel te weinig”, zegt Van Lanschot. Daarbovenop komt nog eens de roep tot uitbreiding. Het is een belangrijk onderwerp, vindt hij. Europa hervormen is urgenter dan ooit. Iets meer dan vier jaar geleden ging de discussie tijdens de Europese verkiezingen vooral over meer of minder Europa. Nu gaat het over hoe Europa moet worden ingericht. En dat is goed, zegt hij. 

Sinds de oorlog in Oekraïne is uitbreiding in Brussel geen vies woord meer. Oekraïne werd al snel toetreding beloofd en ook andere landen als Moldavië en de Balkanlanden hebben nu meer kans om lid te worden. Het moet deze landen ervan weerhouden in de armen van Rusland of China te vallen. Maar meer landen betekent ook dat de EU moet hervormen. Nu zijn er 27 lidstaten, die allemaal Europarlementariërs en Eurocommissarissen hebben, en steeds meer Europese leiders vragen zich af of de EU in haar huidige vorm dan nog wel werkt. Dat komt Volt goed uit, denkt Van Lanschot. De partij was van meet af aan al een partij die het anders wilde doen in Brussel. 

Hij is dan ook blij dat er de laatste tijd zoveel hervormingsplannen langs komen. Een groep federalistische Europarlementariërs met de Belgische oud-premier Guy Verhofstadt aan kop kwam al met voorstellen en de Duitse en Franse regering ook. “Ik denk dat in al die plannen elementen zitten die goed zijn”, zegt Van Lanschot. Maar wat hij nog niet in die voorstellen gezien heeft, is een echte Europese parlementaire democratie. Dat betekent een Europees Parlement dat ook zelf met wetten mag komen, Europese verkiezingen met Europese kieslijsten en afschaffing van het vetorecht in de ministerraden. “Voor het oplossen van de uitdagingen van onze tijd is een verenigd Europa het beste idee”, zegt Van Lanschot. 

Ambitie

Van Lanschot heeft er zin in, in ieder geval. Hij was tijdens de vorige verkiezingen al een beetje een EU-nerd en is dat inmiddels nog meer, grapt hij.  Hij schrijft een boek over de toekomst van Europa met de titel ‘Een nieuw Europees verhaal’, dat begin volgend jaar uit zal komen. Hij heeft nauw samengewerkt met het team van Volt-Europarlementariër Boeselager en weet nu veel beter waar hij aan begint. Ook voerde hij inspirerende gesprekken met Sophie in ‘t Veld, voorheen van D66 maar nu onafhankelijk Europarlementariër en lid van Volt. Ze vertelde hem dat hoewel processen langdradig zijn, je in Brussel veel gedaan kan krijgen als je ondernemend bent, hard werkt en doorzettingsvermogen en ambitie hebt. Die woorden gaven hem hoop. 

De ontwikkelingen van het afgelopen jaar hebben hem strijdvaardiger gemaakt. De oorlog in Oekraïne gaat hem aan het hart, het vluchtelingenbeleid is ronduit slecht en de klimaatverandering wordt niet snel genoeg aangepakt. “Rechtvaardigheid is een belangrijke drijfveer voor mij, dus als ik dat zie, wil ik iets doen dat zoveel mogelijk positieve impact heeft”, zegt hij. “Als lijsttrekker van Volt kan dat het beste”.

Maar wat wordt zijn doel als hij eenmaal in het Europees Parlement zit? Het wordt kiezen voor hem. Hij is een manusje-van-alles, zegt hij. Aan de ene kant vindt hij buitenlandbeleid, uitbreiding en hervorming van de EU superinteressant. “Dat gaat de komende zes jaar ontzettend spelen”, zegt hij. Tegelijkertijd denkt hij aan zijn vrienden die hem grappend vragen of hij straks ook 600.000 euro cash in een koffertje op zolder verstopt. De corruptieschandalen achtervolgen het Europees Parlement nog steeds en er is nog geen duidelijke oplossing. Daar wil hij zich ook hard voor maken: strengere regels over transparantie in het Europees Parlement. En zolang die er niet zijn, wil Van Lanschot in ieder geval het goede voorbeeld geven. 

Congres

Het is nu wachten op de uitkomst van het congres van dit weekend. Hij neemt het op tegen zijn oud-medebestuurder Anouk Ooms en tegen Amsterdams raadslid Juliet Broersen. In de tussentijd heeft hij nog een speech te polijsten om voor de spiegel te oefenen en Volt-leden om mee te praten. Wat er ook gebeurt, hij blijft onvoorwaardelijk campagne voeren. Hij meldt zich na het congres bij het campagneteam om mee te denken over de Nederlandse verkiezingen, wat de uitslag zaterdag ook zal zijn. Maar met wat geluk zit hij straks op een van die zetels die hij in Brussel nu nog van een afstandje moet bewonderen. “I hope so”, zegt hij tot slot. 

Naschrift redactie: Reinier van Lanschot werd op het partijcongres van Volt op zaterdag tot lijsttrekker gekozen voor de Europese verkiezingen.