De Nederlander Frans Timmermans heeft samen met mede-Eurocommissaris Margrethe Vestager tegen goedkeuring van het Poolse herstelplan gestemd en daarmee tegen het overmaken van 36 miljard euro. Polen wacht al een tijd op ‘zijn’ geld uit het Europese coronaherstelfonds, omdat de rechtsstaat er volgens Brussel niet op orde is. De Europese Commissie vindt nu dat Polen genoeg heeft gedaan en dat het geld dus kan worden overgemaakt. 

Binnen de Europese Commissie bestaat een ‘juridisch meningsverschil’, vertelt Timmermans na zijn Lunshoflezing in Nieuwspoort aan een journalistenpanel, bestaande uit Laurens Boven (Brusselse Nieuwe), Carla Joosten (EW) en Esther Lammers (Trouw).

Juridisch meningsverschil

Alle EU-landen moeten een onafhankelijke rechtspraak garanderen, maar volgens het Europees Hof is dat in Polen onvoldoende het geval. Polen heeft onlangs aangekondigd daar verandering in te brengen. In de praktijk betekent dat, vertelt Timmermans, dat Polen heeft toegezegd een procedure in te stellen om rechters die door de huidige regering uit hun functie zijn ontheven, de mogelijkheid te bieden in beroep te gaan. Zo’n procedure kan wel anderhalf jaar duren. 

Volgens Timmermans voldoet Polen daarmee niet aan het oordeel van de rechter. Het herstellen van de onwettigheid betekent volgens hem dat de ontslagen rechters direct weer moeten worden aangesteld. Maar Commissievoorzitter Von der Leyen en de meeste Eurocommissarissen nemen dus wel genoegen met de maatregelen van Polen.

“De strijd gaat door,” vertelt Timmermans. Hij ziet het besluit van de Europese Commissie niet als het eindpunt. De zaak raakt hem ook persoonlijk, zegt hij: “Ik houd van Polen.” De historische anekdote waarmee hij dit onderbouwt, is dicht bij huis: zijn vader is in de Tweede Wereldoorlog gered door een Poolse soldaat. 

Timmermans legt nog eens uit waarom de kwestie van de Poolse rechters belangrijk is: “Zonder onafhankelijke rechters kan de Europese Unie niet bestaan.” Via de nationale rechters moet een overal gelijke toepassing van het Europees recht gegarandeerd worden. Als dat niet gebeurt, bedreigt het uiteindelijk ook het functioneren van de hele Europese Unie, inclusief de economie, stelt Timmermans. 

De klimaatcommissaris is toevallig vandaag in Polen, maar daar hoeft hij zijn stemkeuze niet “uit te leggen,” zegt hij. “Het land is diep verdeeld en veel Polen zullen mij juist dankbaar zijn”. Timmermans brengt samen met burgemeester Stef Depla van Breda een bezoek aan Wroclaw, zusterstad van Breda.

RepowerLinks

In zijn Lunshoflezing roerde Timmermans ook een Nederlandse partijpolitieke kwestie aan. Eerder had hij zich in een opiniestuk over een mogelijke fusie tussen GroenLinks en de Partij van de Arbeid samen met Marjolein Moorman (PvdA-wethouder Amsterdam) onomwonden voor zo’n samengaan uitgesproken.  

Aan die mogelijke fusie wil Timmermans “zelf bijdragen, maar het is niet mijn intentie om daar leiding aan te geven”. Timmermans heeft al vaker gezegd dat hij niet de nieuwe aanvoerder van de Partij van de Arbeid hoeft te zijn. Maar even later zegt hij dat hij het over anderhalf jaar, voordat zijn termijn als Eurocommissaris afloopt, nog eens zal bezien. Tenzij het kabinet vroegtijdig valt, is dat op tijd voor de volgende Tweede Kamerverkiezingen.

De gefuseerde partij kan dan RepowerLinks gaan heten, stelt RTL-journalist Fons Lambie voor, verwijzend naar Timmermans’ klimaatprogramma RepowerEU.

De Lunshoflezing is hier terug te zien.