Brussel mag lidstaten korten op subsidies als zij de beginselen van de rechtsstaat schenden. Dat is het oordeel van het Europese Hof van Justitie in een zaak die Hongarije en Polen hebben aangespannen tegen de nieuwe begrotingsregels van de Europese Unie. Europarlementariërs roepen de Europese Commissie op snel actie te ondernemen. Nederland, met premier Rutte voorop, drong aan op deze korting als de rechtsstaat niet op orde is.
Minister Wopke Hoekstra van Buitenlandse Zaken, in reactie op de uitspraak van het Hof: “Zoals ik eerder heb benadrukt, staat respect voor de rechtsstaat centraal in de Europese samenwerking. De belangrijke uitspraak van het EU Hof van Justitie is een steun in de rug voor ons standpunt dat solidariteit en wederkerigheid hand in hand gaan. We verwachten dat de Commissie nu zo snel mogelijk de procedure start om de uitbetaling van EU-middelen op te schorten of stop te zetten. We zullen de Commissie blijven aansporen om dit te doen, als Benelux-landen en samen met andere gelijkgestemde lidstaten.”
Grote gevolgen voor Polen en Hongarije
De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor de twee landen, miljarden aan subsidies kunnen worden stopgezet. De zogeheten ‘conditionaliteitsregels’ voor de Europese begroting zijn al sinds 2021 van kracht, maar nog niet in de praktijk gebracht. Polen en Hongarije voorzagen dat zij boven aan de lijst stonden om gekort te worden op hun subsidie, en tekenden daarom bezwaar aan tegen de regels. De Europese Commissie heeft de lidstaten vorig jaar al gemeld dat de onafhankelijkheid van rechters in Polen in het geding is door omstreden tuchtkamers, in Hongarije tasten belangenverstrengeling en corruptie de rechtsstaat aan.
Niet voldoende
Woensdagmiddag wordt in het Europees Parlement een debat gevoerd over de uitspraak van het Hof, de Europese Commissie zal dan zeggen wat ze met de uitspraak zal doen. Het Parlement heeft de Commissie eerder al voor het Hof gedaagd omdat de nieuwe begrotingsregels niet werden uitgevoerd, en Europarlementariërs geven nu al aan het niet te accepteren als er niet snel actie wordt ondernomen. Die discussie begon woensdagochtend al online, met de mededeling van Eurocommissaris Johannes Hahn (Budget en Administratie) dat de Europese Commissie de uitspraak ‘met zorg gaat analyseren’ en in een volgende stap de begrotingsregels rond zal maken. ‘Well Mr. Hahn’, reageert Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks), ‘dat is simpelweg niet voldoende’.
Europarlementariërs Lara Wolters (PvdA) en Sophie in ’t Veld (D66) zijn blij met het oordeel van het Hof, maar vinden het een slecht voorteken dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen niet zelf bij het debat zal zijn. Het zou ‘Chefsache’ moeten zijn, vindt In ’t Veld.
‘Brieven aan Polen en Hongarije waren ready-to-go’
In een persconferentie woensdagochtend roepen vier Europarlementariërs de Europese Commissie op snel actie te ondernemen. Petri Sarvamaa (EVP, Finland) vindt dat de Commissie de nieuwe richtlijnen binnen enkele dagen in werking zou moeten stellen, en noemt de mededeling over ‘analyseren’ van de uitspraak een ‘rookgordijn’. Hij stelt dat de Commissie bovendien al een strafbrief klaar had liggen en een ander in voorbereiding had voor Hongarije en Polen, ‘de zaken waren ready-to-go’. Geen excuus dus, vindt Sarvamaa, om nog lang te wachten met sancties.
