Terwijl Rusland en China wereldwijd de macht grijpen, sluit Brussel deal met gelijkgestemd Nieuw-Zeeland

Het opdrogen van de Russische gaskraan, nieuwe oorlogen en machtswisselingen op het wereldtoneel.. er verandert veel voor Europa. Hoe verzekert Brussel de toegang tot kritieke grondstoffen, behouden we een stabiele economie én goede geopolitieke vrienden? Antwoord: vrijhandelsakkoorden. Deze week was het de beurt aan Nieuw-Zeeland.

4 min. leestijd
Crossed and waving flags of New Zealand and the EU. Vector illustration

Brussel is weer één handelspartner rijker: Nieuw-Zeeland. Na bijna vier jaar van onderhandelingen is het dan eindelijk zo ver. De deal is rond en ondertekend door de Europese Unie. Nieuw-Zeeland zal dit op korte termijn ook doen, waarmee het akkoord ingaat vanaf begin 2024.

Als derde grootste handelspartner is de EU al behoorlijk belangrijk voor Nieuw-Zeeland. Met deze deal wordt Brussel dat waarschijnlijk nog meer. De handel tussen de EU en Nieuw-Zeeland zou wel eens met 30 procent kunnen toenemen. “Uitstekend nieuws voor bedrijven” stelde Commissievoorzitter Ursula von der Leyen voldaan.

Groen en eerlijk

Leuk natuurlijk, als kiwi’s straks goedkoper worden. Maar dat is niet de enige reden dat dit akkoord belangrijk is. Handel is namelijk niet alleen meer van economsich, maar ook van geopolitiek belang voor de EU. Brussel wil bijvoorbeeld graag een voorloper zijn op het gebied van duurzaamheid.

Maar hoe zorg je nu dat de rest dat goede voorbeeld volgt? Handelsakkoorden kunnen daar slim ingezet worden.Zo is het de eerste keer dat de EU een handelsakkoord sluit waarbij wederszijdse beleidsdoelen zijn opgesteld op het gebied van duurzaamheid en discriminatie.

Waar dit eerder altijd wat vrijblijvend was, kunnen de EU en Nieuw-Zeeland elkaar hier nu op het matje roepen. Denk hierbij aan milieuvoorschriften, arbeidsrechten, gendergelijkheid, ontbossing en het klimaatakkoord van Parijs. Ook nemen beide partijen zich voor om subsidies voor fossiele brandstoffen af te bouwen.

Horizon verbreden

Ook nieuw: onder het vrijhandelsakkoord neemt Nieuw-Zeeland ook deel aan het Horizon Europe-fonds. Die gigantische Europese pot voor onderzoek en vernieuwing bevat 100 miljard euro om internationaal onderzoek te stimuleren.

De Britten zullen jaloers zijn: zij strijden er al sinds de Brexit voor om weer mee te doen met Horizon Europe. Nieuw-Zeeland is het eerste land dat geografisch niet in de buurt van Europa ligt en deelneemt aan Horizon Europe.

Daarnaast zal het in Den Haag gevestigde Europol nauwer met Nieuw-Zeeland samenwerken.

Hoe verder met Mercosur?

Het Nieuw-Zeelandse succes komt op een goed moment. De onderhandelingen over een ander vrijhandelsakkoord met vier Zuid-Amerikaanse landen, genaamd Mercosur, verlopen namelijk al jaren uiterst stroef.

Hier komt Brussel minder goed weg met zijn pakket aan duurzaamheidseisen: daarover verschillen de blokken te veel van mening. Ook op het gebied van landbouw kwam veel kritiek, onder andere vanuit Nederland. Latijns-Amerikaanse landbouwproducten zouden van een te lage kwaliteit zijn en oneerlijke concurrentie betekenen voor Europese boeren.

Geopolitieke spelletjes

En dan zijn er ook nog de geopolitieke spanningen met Rusland en China. De hebben namelijk steeds meer invloed in Zuid-Amerika. China doet bijvoorbeeld enorme investeringen in de regio en is de grootste handelspartner van Brazilië en Argentinië, die beiden deelnemen aan Mercosur. De deal is voor Brussel dus van groot belang om daar tegenwicht aan te blijven bieden.

Dat wordt wel steeds ingewikkelder. Zo weigeren de Zuid-Amerikanen de Russische inval in Oekraïne te veroordelen. Brussel wil dat opnemen in de deal, een volgende domper in het toch al hoofdpijndossier. Zuid-Amerika is een grote afnemer van bepaalde types meststoffen uit Rusland, en exporteert veel vleesproducten terug.  

COP28

Na bijna twintig jaar van moeizame onderhandelingen lijkt er nu dan toch land in zicht.

Nu de extreemrechtse Javier Milei in Argentinië de macht heeft gegrepen, lijkt de linkse president van buurland Brazilië Luis Inacio Lula da Silva, die momenteel het blok voorzit, de deal er zo snel mogelijk doorheen te willen krijgen. Milei heeft zich eerder flink uitgesproken tegen de Zuid-Amerikaanse gemeenschappelijke markt, al lijkt zijn toon nu wat te matigen.

Afgelopen week heeft Lula daarom Commissievoorzitter Von der Leyen opgebeld. Tijdens dit gesprek heeft hij gezegd te willen proberen de deal rond te krijgen voor het einde van dit jaar, wanneer zijn voorzitterschap afloopt.

Hij zou op de komende klimaattop (COP28) in Dubai willen proberen dit voor elkaar te krijgen. “Ik heb haar al onze punten laten zien en ze zei dat ze zou proberen een ontmoeting met mij te hebben tijdens de COP28 met een  definitief antwoord hierop”, zei de Braziliaanse president achteraf.