UPDATE: Tiny Kox is gisteren zoals verwacht verkozen tot voorzitter van de parlementaire assemblee van de Raad van Europa in Straatsburg. Brusselse Nieuwe sprak hem eerder dit jaar over deze nieuwe uitdaging.

2 januari – 2022: Nederland levert vanaf eind januari met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid SP-senator Tiny Kox (68) is de derde Nederlander ooit, sinds de oprichting in 1949, die de vergaderingen tussen parlementariërs uit 47 Europese landen zal leiden. “Je kan veel over deze club zeggen, maar saai is het nooit.”

Tiny Kox komt tijdens een interessante periode op een machtige positie terecht. “Er is veel onmin tussen de landen. Er is altijd wel ergens iets aan de hand. In het slechtste geval maken we heel veel ruzie. In het beste geval stappen we er overheen en zijn we de politieke motor van Europa.” Tijdens de komende periode werkt de assemblee aan een modernisering van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het zal worden uitgebreid met het recht op een schone omgeving. “Als dat zou lukken dan zijn we op ons best.”

De huidige SP-senator kijkt uit naar zijn komende voorzitterschap om tussen alle verschillen en conflicten tussen landen toch overeenkomsten te vinden. Met veel enthousiasme en energie begint hij aan deze eervolle taak. Zijn huiswerk heeft Kox al gedaan. Hij stelde al een agenda op voor de komende periode die met een volle meerderheid is aangenomen.

Wat staat er op de agenda?

“De assemblee werkt aan een voorstel om het recht op een leefbare omgeving tot mensenrecht te verheffen. Als je moet leven in een omgeving waar je eigenlijk niet kan leven of je gezondheid of je leven wordt bedreigd, dan kan het Europese Hof van de Rechten van de Mens in Straatsburg zeggen dat er moet worden opgetreden. Dat kan dus ook over milieuvervuiling gaan. Dan moet de vervuiling verwijderd worden en/of moet er een schadevergoeding betaald worden.”

“Daarnaast moeten we ook zorgen dat de uitspraken van het Hof uitgevoerd worden. De meeste uitspraken worden goed gevolgd door de landen, maar er zijn een aantal waar wat problemen mee zijn. Dat gaat meestal over het in de gevangenis stoppen van mensen die daar niet thuis horen. We hebben op dit moment een spannende zaak lopen met betrekking tot Osman Kavala in de gevangenis in Turkije. Het comité van ministers van de 47 landen die lid zijn van de Raad van Europa heeft gezegd dat Turkije hem onmiddellijk moet vrijlaten. Als ze dat niet doen kunnen ze uit de Raad van Europa te worden gezet. Dat is nog nooit gebeurd. Alexej Navalny die moet ook worden vrijgelaten door president Poetin.”

Wanneer bent u een goede voorzitter?

“Een goede voorzitter is hetzelfde als een goede scheidsrechter. Je vraagt je na afloop af: wie heeft er eigenlijk gefloten? Een goede voorzitter is iemand waarvan de leden zeggen die stelt ons in staat om ons werk optimaal te doen. 318 parlementariërs uit 47 verschillende landen zijn het bijna nooit met elkaar eens. We hebben te maken met verschillende landen en dan ook nog met allerlei verschillende politieke stromingen. Dus het is buitengewoon ingewikkeld om het eens te worden. Constateren dat we het niet eens zijn, dat is niet zo interessant, want dat is aan de lopende band het geval. Wel is het interessant om te zien waar we het over eens zijn.”

Er zitten veel rechtse politici in de assemblee. Zal uw linkse signatuur van invloed zijn?

“Mensen hebben altijd het idee dat als er achter je naam SP staat, dat het enige invloed zal hebben. Ik mag hopen dat mensen niet zeggen: nu hij daar zit praat, hij heel anders. Ik denk dat ze na mijn voorzitterschap zullen zeggen: “Hij was van links, maar we hebben er verder geen last van gehad.”

Wat heeft de assemblee onlangs bereikt?

“Dat vrouwenmishandeling onder geen enkele omstandigheid, in geen enkele lidstaat acceptabel is. Dit hebben we vastgelegd in het Verdrag van Istanboel. Er zijn af en toe landen die zich weer willen terugtrekken. Tegelijkertijd is het een verdrag dat buiten de Europese orde aan belang wint. Onlangs liet Mexico weten dat ze het Verdrag zullen tekenen.”

Hoe zien we het belang van de assemblee in de praktijk?

“In de assemblee zie je heel goed het belang van interparlementaire diplomatie. Wanneer landen in oorlog dreigen te raken met elkaar kan dit heel belangrijk zijn. Als leiders niet met elkaar accorderen, kunnen parlementariërs, die meer ruimte hebben om te opereren, zoeken naar geitenpaadjes om toch met elkaar te praten. In die gesprekken kunnen zij overeenstemming vinden. Mijn sterke overtuiging is dat als we in Europa niet praten, dan schieten we. Dat heeft een historische context, maar afgelopen jaar maakten we het weer mee. Azerbaijan en Armenië gingen op elkaar schieten. Die oorlog heeft meer dan duizend doden gekost. Op dit moment zien we dat de spanning oploopt tussen Oekraïne en Rusland. ‘Bevroren conflicten’ sluimeren nog op verschillende plaatsen. Het kan zomaar fout gaan. Dan is het van groot belang dat parlementariërs van die landen met elkaar blijven praten.”

Let wel, merkt Kox op voordat we het telefoongesprek afsluiten. “Officieel ben ik nog niet gekozen. Dat gebeurt pas op 24 januari, tijdens de eerstvolgende zitting van de assemblee.” Toch is het bijna zeker dat Kox die dag op de voorzittersstoel terecht komt. Sinds 2008 rouleert het voorzitterschap langs alle politieke groepen. De groep van Verenigd Europees Links, waar hij de voorzitter van is, is nu aan de beurt om de voorzitter te leveren. Door zijn eigen fractie is hij al unaniem voorgedragen. “In de politiek is niets zeker totdat het zeker is, maar ik heb er goede hoop op.”

De Raad van Europa?

De Raad van Europa is Europa’s oudste en grootste verdragsorganisatie, waaraan 47 lidstaten met hun parlementen deelnemen. Het verdragsgebied van de Raad van Europa strekt inmiddels van Reykjavik tot Vladivostok en van de Noordpool tot de Middellandse Zee, en raakt de belangen van meer dan 830 miljoen mensen. Een van de belangrijkste organen van de verdragsorganisatie is het Europees Hof voor de Rechten van de Mens, dat bindende uitspraken doet over mensenrechtenschendingen.