Met bijdragen van Tijmen van den Born
De Europese Financiënministers verzamelden zich donderdag en vrijdag niet geheel ontspannen in Luxemburg om, onder andere, tekst en uitleg te ontvangen van de Europese Centrale Bank (ECB). Christine Lagarde, president van de ECB, organiseerde deze week een spoedberaad om de oplopende rente in een aantal Zuid-Europese landen te bespreken. Uitkomst: de centrale bank gaat de zuidelijke lidstaten helpen door schulden op te kopen.
“We navigeren door woeste wateren”, zei Eurocommissaris Paulo Gentiloni (Financiën) voor aanvang van de Eurogroepbespreking. “Het is niet zo dat een recessie onvermijdelijk is, maar we moeten ons wel beraden op ons monetaire beleid”, aldus Gentiloni. Eerder was Gentiloni nog stellig over het uitblijven van een recessie.
Financiënminister Sigrid Kaag spreekt ook van “woelige tijden” op economisch front: vanwege de oorlog in Oekraïne, steeds oplopende inflatie, stijgende prijzen, en dreigende voedselonzekerheden. Ze noemt de spoedvergadering van de ECB een belangrijk signaal.
Noodfonds zonder kapitein
De eurolanden hadden donderdag ook een nieuwe directeur voor het Europees Stabiliteitsmechanisme (ESM) moeten aanwijzen, maar dat is niet gelukt. Het ESM is een noodfonds, opgericht in 2012, na de kredietcrisis. Het is bedoeld om landen in zwaar weer uit de brand te helpen met leningen, zodat de euro en de eurolanden stabiel blijven. De deelnemende landen staan garant voor de leningen van het fonds.
De huidige directeur, de Duitser Klaus Regling, zit sinds de oprichting van het fonds op zijn post. Er zijn nog een paar kandidaten in de race voor zijn opvolging. Dat besluit had vandaag moeten vallen, maar een ‘aantal lidstaten’ kwam er vandaag niet uit met elkaar, vertelt Kaag. De Nederlandse kandidaat, Menno Snel, stapte eerder na een gebrek aan voorkeursstemmen al uit de race.
Gezien de gespannen financiële situatie is het belangrijk dat het ESM paraat staat. In 2021 is het noodfonds hervormd, en dat moet nog door een deel van de 19 deelnemende landen worden goedgekeurd. Daar wijst Kaag op: “juist in deze woelige tijden is het belangrijk dat alle landen het verdrag ratificeren”. Italië stuurt bijvoorbeeld een van de kanshebbers, maar heeft de nieuwe afspraken over het fonds nog niet formeel goedgekeurd.
Minimumtarief winstbelasting
Dan nog het voorgestelde minimumtarief van 15 procent winstbelasting van multinationals. Nederland wil graag dat het er komt en lange tijd lag Polen dwars. Tot vrijdag: toen ging het land na een aantal concessies vanuit de EU overstag, maar direct wierp zich een nieuwe tegenstander op: Hongarije. De Hongaren zijn als enige tegen, omdat ze onder andere vrezen dat het EU-winstbelastingvoorstel de Europese concurrentiepositie ten opzichte van de Verenigde Staten verslechtert. Dat is volgens de Franse minister van Financiën, Bruno Le Maire, niet het geval. Volgens hem zijn de problemen die zich eventueel zouden voordoen allang opgelost, en is het juist economisch goed voor de EU. Hongarije blokkeerde eerder al EU-voorstellen om de import van Russische olie in te perken.
“Opmerkelijk en betreurenswaardig”, noemde Kaag het. “137 landen hebben wereldwijd een akkoord als het gaat om minimumbelasting voor de grote bedrijven. Je kunt belastingontwijking alleen maar aanpakken als je dat op grote schaal doet.”
Herstelmiljarden Polen
Daarnaast is vrijdag door de Europese Financiënministers het Coronaherstelplan van Polen goedgekeurd. De Polen krijgen 36 miljard euro uit het Coronaherstelfonds, ondanks dat het land weinig doet aan problemen die er spelen met de rechtsstaat. Nederland heeft zich als enige Europese land van stemming onthouden, maar nam geen harde positie in. “Ik denk dat de Europese Unie zal moeten waken voor de waardengemeenschap,” zei Kaag daarover. “Dat is ook een reden waarom wij ons onthouden hebben van stemming bij de verder aangenomen voorstel van het Herstel- en Veerkrachtplan van Polen.” Er stemde geen enkel land tegen. Wel hebben – naast Nederland – ook Denemarken, België en Zweden een stemverklaring afgegeven.
