“Het was een lelijke campagne”, zegt Gwendoline Delbos-Corfield, Europarlementariër namens de Groenen en rapporteur van het Europees Parlement over Hongarije. Dat zegt ze over de Hongaarse verkiezingen van afgelopen weekend. Delbos-Corfield was terplekke op verkiezingsdag en brengt verslag uit de invloed van de verkiezingen op de Hongaarse rechtsstaat. Haar conclusies zijn: op verkiezingsdag ging het er allemaal netjes aan toe – “je hoort me niet zeggen dat Orbán de verkiezingen gestolen heeft” – maar in de aanloop naar verkiezingsdag was het kwaad al geschied. Een grote hoeveelheid door premier Victor Orbán verspreide desinformatie liet de oppositie bij voorbaat kansloos.
Die conclusies zijn grotendeels in lijn met die van PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri, waar Brusselse Nieuwe eerder over schreef. Delbos-Corfield beschrijft de Hongaarse samenleving als extreem gepolariseerd. “Dat kun je vergelijken met de situatie in Amerika”, zegt ze. “Mensen in Hongarije leven in twee verschillende realiteiten. Er staan gigantische billboards van beide campagnes op straat, die elkaar van van alles beschuldigen. En dat zorgt voor twee groepen mensen die iets totaal anders geloven”.
Opkomst
Dat de Fidesz-partij van de Hongaarse leider Victor Orbán uiteindelijk won, heeft voornamelijk te maken met de hoge opkomst in de kiesdistricten die traditioneel naar Fidesz gaan. Delbos-Corfield: “Mensen die hun steun aan Fidesz wilden betuigen zijn massaal gaan stemmen. De goede resultaten voor de oppositie waren in Boedapest en een aantal andere steden. In de rest van het land hebben ze enorm verloren”. Dat betekent volgens haar alleen maar meer polarisatie in de komende jaren.
Voor de grote overwinning van Fidesz zijn volgens Delbos-Corfield twee redenen. De eerste: geld. “Ik heb gesproken met de burgemeester van de oppositie in een plaats met 400 inwoners”, vertelt ze. “Ze krijgt geen geld van de regering om in haar stad te investeren, geen cent. Terwijl de andere steden in de buurt [met een Fidesz-burgemeester, red.] dat wel krijgen. Voor mensen die twee jaar geleden voor de regionale verkiezingen op de oppositie hebben gestemd, voelt het alsof ze nu gestraft worden”.
Dat is ook in hoofdstad Boedapest het geval. Boedapest heeft ook een burgemeester van de oppositie en de regering heeft het budget van de stad gekort. Volgens Delbos-Corfield heeft de stad nu slechts genoeg voor de eerste zes maanden van het jaar. “Ze weten niet hoe het verder gaat”, vertelt ze over periode na juni. “Bijvoorbeeld of de metro kan blijven rijden”. En dat is volgens Delbos-Corfield voor kiezers een reden om toch voor Fidesz te gaan: de prijs voor een stem op de oppositie is simpelweg te hoog.
Geslachtsverandering
De tweede reden is volgens Delbos-Corfield de desinformatiecampagne van Orbáns Fidesz-partij. Die nam in de aanloop naar de verkiezingen haast groteske vormen aan. “Het gaat om twee verhalen”, zegt ze. “Namelijk dat de oppositie samen met de Europese Unie jonge Hongaren richting de oorlog in Oekraïne zou sturen. Er werd breed geloofd dat dit zou gebeuren als Orbán de verkiezingen niet zou winnen. Daarnaast zou de oppositie samen met de Europese Unie een verplichting aan leraren willen opleggen: ze zouden vijf jaar oude kinderen moeten aanmoedigen om hun geslacht te veranderen. Dat klinkt ongelooflijk, maar mensen geloven het echt”.
Daarom vraagt Delbos-Corfield de Europese Commissie actie te ondernemen. Bijvoorbeeld door het relatief nieuwe rechtsstaatmechanisme in te zetten, waarbij de Europese Unie kan beslissen een land budgettair te korten bij het schenden van de beginselen van de rechtsstaat. Zoals PvdA’er Piri ook al zei, moet de Europese Commissie snel handelen. Voor het echt te laat is. “Er kan een tijd komen dat er in Hongarije alleen nog maar Fidesz-supporters leven, omdat de rest vertrokken is”, zegt Delbos-Corfield. “Als we hier nu geen einde aan maken, hebben wij het Orbán-systeem betaald”.
