De Europese Unie had veel eerder moeten ingrijpen om de afbraak van de democratie en de rechtsstaat in Hongarije te stoppen. Omdat politici als de voormalige Duitse bondskanselier Angela Merkel de Hongaarse leider Victor Orbán ‘veel te lang’ de hand boven het hoofd hielden, is dat niet gebeurd. Dat concludeert de PvdA-buitenlandwoordvoerder Kati Piri. 

“Alles bij elkaar zijn wij medeverantwoordelijk voor de situatie van de rechtsstaat waarin Hongarije vandaag de dag is beland”, zegt ze nu Orbán voor de vierde keer op rij de Hongaarse parlementsverkiezingen heeft gewonnen. Net als in de vorige keer veroverde hij afgelopen zondag met zijn Fidesz-partij een twee derde meerderheid in het Hongaarse parlement.

Verkiezingen waren niet eerlijk

In een interview in de politieke podcast De Binnenkamer zegt Piri dat de verkiezingen net als de vorige verkiezingen niet eerlijk waren: “Dan heb je het over het speelveld in de aanloop. Met 90% van de media in handen van Orbán en met de manier waarop hij belastinggeld van de Hongaren gebruikte om zijn eigen campagne te financieren, was het schier onmogelijk voor de oppositie om te winnen”.

Een treffend voorbeeld is dat de kandidaat van de verenigde oppositie geen seconde zendtijd meer kreeg dan de wettelijk verplichte 5 minuten. Piri vindt de uitslag ‘verdrietig’ voor de Hongarije. Want ze denkt niet dat Orbán de gewone Hongaar iets te bieden heeft: “Dit was niet de uitslag waar ik op gehoopt had”.

Ook in Brussel was de hoop groot dat het de oppositie, die zich in een ultieme poging om Orbán te verslaan verenigd had achter één kandidaat, het zou lukken om de macht van Fidesz te breken. Nu Orbán juist sterker uit de strijd is gekomen, is de grote vraag hoe Europa moet reageren.

Europese maatregelen tegen Orbán

Piri vindt dat de Europese Commissie nu echt de strafmaatregelen moet optuigen die op de plank liggen voor landen die zich niet aan de Europese normen houden over de rechtsstaat en waar Europees geld in de zakken van corrupte politici verdwijnt. Ze waarschuwt: “Wat in Hongarije begon, de afbraak van de rechtsstaat, heeft zich verder verspreid. Hongarije was eerst, later kwamen Polen en Slovenië. Als je niet optreedt, dan zie je dat andere leiders denken: hé, ik kom hier mee weg, dit kan ik ook doen”.

Dat er volgens haar binnen de Europese Unie een autoritaire staat ontstaat, is een bedreiging voor de Unie als geheel: “Het heeft effect op onze slagvaardigheid. Hongarije houdt nu al een aantal maanden verschillende sancties tegen. Het is 26 tegen 1. Dus het gaat om de geloofwaardigheid van de Europese Unie en daar gaat het om hoe effectief je kan zijn richting de rest van de wereld. Dat heeft effect op ons”.

Hongarije na Russische inval geïsoleerd

Maatregelen tegen de regering van Orbán kan de Europese Unie alleen nemen met unanimiteit. Tot nu toe was die er niet, omdat bijvoorbeeld Polen Hongarije dekte. Maar het is mogelijk, denkt Piri, dat juist de oorlog in Oekraïne een doorbraak betekent over hoe de rest van de lidstaten zich tegen Orbán opstellen.

“Het enige optimistische misschien is dat je ziet dat de alliantie tussen de Visegrád-landen Polen, Slowakije, Tsjechië en Hongarije nu echt aan het verbreken is. Polen is nu woest op Orbán hoe die spreekt over de Oekraïense president Zelensky en hoe hij eigenlijk toch nog heel erg ook aan de kant van Poetin blijft staan. Dus als Hongarije geen enkele vriend meer over houdt in de Europese Unie, kunnen we nu misschien eindelijk die strafmaatregelen met unanimiteit alsnog afkondigen”.

Verdeelde familie

Piri is van Hongaarse afkomst. Om de armoede in communistische dictatuur te ontvluchten, kroop haar vader als 16-jarige jongen in de jaren 50 letterlijk onder het IJzeren Gordijn door naar Oostenrijk. Uiteindelijk belandde hij in Nederland. In De Binnenkamer vertelt Piri dat zij nog steeds minstens elk jaar haar familie in Hongarije bezoekt.

“Mijn familie is verdeeld. Een deel heeft op Orbán gestemd, een deel op de oppositie. De eerste keer dat je zo’n gesprek hebt, dan merk je wel dat je tegenover elkaar staat. Dus om de lieve vrede te bewaren, ga ik niet die ene dag dat ik bij mijn neven en nichten zit over de politiek spreken”.