De Europese migratiedeal is gesloten. ‘Een belangrijke mijlpaal’, schrijft Eric van der Burg aan de Tweede Kamer op de dag dat het Kerstreces begon. Het zijn maar liefst vijf wetten die het Nederlandse migratiebeleid mede gaan vormgeven: Het Spaanse voorzitterschap van de Europese Unie bereikte na dagen praten een akkoord met de Europarlementariërs..

Een eerste tekst van het Migratiepact werd in 2020 door de Europese Commissie aan de lidstaten voorgesteld, na jarenlange politieke impasse over Syrische vluchtelingen, vluchtelingenkampen op de Griekse eilanden en botentragedies. Het totale pakket behelsde 509 pagina’s wetgeving. Na besluitvorming bindend, dus van groot binnenlands politiek belang. De Tweede Kamer dook erop met een bijzondere procedure; een zogenaamd ‘behandelvoorbehoud’, dat gold totdat er in een debat met de toenmalige staatssecretaris Broekers-Knol speciale informatieafspraken waren gemaakt. De deal na dat debat: er kon over de Europese wetsteksten in Brussel verder worden onderhandeld, maar de Tweede Kamer zou over de ontwerpteksten uit de trilogen worden geïnformeerd. En: het kabinet zou in de onderhandelingen over het Migratiepact zonder tussenkomst van de Kamer nooit nieuwe standpunten innemen.

Omfloerst

Lang werd er over de teksten onderhandeld tussen de 27 lidstaten en met het Europees Parlement, maar ze kwamen ‘geen stap verder’, meldde de NOS na een jaar na een vernietigend Rekenkamer rapport. Opeenvolgende voorzitterschappen beten er hun tanden op stuk. In de ambtelijke werkgroepen werden wel stapje voor stapje, amendement na tekstvoorstel, slagen gemaakt. Ontwerpteksten daarvan kreeg de Kamer niet. Het kabinet hield het om de paar maanden bij enkele alinea’s in de agenda’s en verslagen van de politieke ijkpunten, de Raden waar de 27 Europese migratieministers vergaderden.

Nu ging het om asielrecht; buitengewoon gevoelige materie. Dus tot het laatste moment waren er discussiepunten. Ruim drie jaar later was de staart van de onderhandeling daar: allerhande teksten lagen voor. Kreeg de Kamer die ontwerpteksten? Nee, de regering hield het opnieuw bij een aantal algemene opmerkingen in de laatste agenda van de Raad van ministers van december, waar slechts vijf van de 17 fracties überhaupt vragen over hadden gesteld. Het woord ontwerpteksten komt niet in de brief voor. Wel over slagen om de arm, want, zoals de regering het omfloerst meldt: ‘naarmate het proces vordert zullen openstaande punten verder concretiseren’.

Water bij de wijn

In de drukke laatste decemberweken was het werk aan de onderhandelaars, waarin het ging om juridisch schaven, definiëren en herformuleren. Het Spaanse voorzitterschap sloot zich namens ‘de Raad’ op in een ruimte met de Europarlementariërs en sloeg daar na urenlange sessies de laatste paaltjes de grond in. De Nederlandse onderhandelaar in de raadswerkgroep werd vervolgens met de andere 25 landen bijgepraat over deze ‘historische doorbraak’, aldus VVD-Europarlementariër Malik Azmani.

En staatssecretaris Van der Burg (VVD) schreef de Tweede Kamer een brief: akkoord over het EU Asiel en migratiepact. De regering is blij, want er is een deal. Maar, zoals nu eenmaal gebeurt als je namens 27 landen praat met politici van allerlei kleur, deed wel water bij de wijn. Wat precies, is lastig te volgen. Honderden wetsteksten, straks te verwerken in de Nederlandse Vreemdelingenwet, worden samengevat in een paar A4tjes.

Elke zin lijkt een wereld van discussies op zich te herbergen. Zo kunnen, blijkt uit de update van de staatssecretaris, tegen de zin van het kabinet alleenstaande minderjarige asielzoekers niet worden teruggeleid. Nederland had ook graag op meer plekken verplichte grenscontroles gezien. Of er sprake is van een migratiecrisis gaat de Europese Commissie zelf beoordelen, ‘met een uitvoeringsbesluit’. Daar komt de Tweede Kamer dus niet meer aan te pas. Het is ook nog niet duidelijk wat is afgesproken over beroepsprocedures, waarover Nederland eerder zorgen heeft geuit. Een ontwerptekst? Nee, die zit er niet bij.

Afspraak

Maar… we hadden toch een afspraak, herinnerde de SP fractie de regering. We zouden toch een debat voeren bij onomkeerbare stappen? ‘Over het eindresultaat van de trilogen zal een formeel besluitvormingsmoment plaatsvinden tijdens een vergadering van de Raad. Uw Kamer zal voorafgaand aan deze besluitvorming geïnformeerd worden. Het staat uw Kamer vrij om aanvullende momenten van informatievoorziening of debat te organiseren’, schrijft de staatssecretaris fijntjes terug.

Het migratiepact is gesloten. De sleutel is gebroken. Geen Kamerdebat zal daar nog wat aan veranderen. Nederland gaat aan de slag met de Europese migratieafspraken. Europees? Of zullen die worden gepresenteerd als een Nederlands besluit, zoals Economische Zaken-minister Mickey Adriaansen (VVD) op de socials goed nieuws meldde over ‘het kabinetsbesluit;  om de USB-c poortjes verplicht te stellen?Geen woord over de Europese wet die ons daartoe verplicht, becommentarieert uw hoofdredacteur Bert van Slooten onder het Linkedin bericht.

Daarna blijft het stil. Onomkeerbare EU-besluiten, die verkopen nu eenmaal niet lekker. Het deze zomer ter ziele gegane Europa.nu zou er wel raad mee weten.

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.