Op 3 februari was het er ineens: een verbod op de boomkorvisserij in de Noorse wateren. En dat verbod ging per direct in, of liever gezegd: met terugwerkende kracht. Per 1 januari 2022 is de boomkorvisserij in de Noorse wateren nu verboden, vanaf 1 juni wordt er actief gehandhaafd. 25 Nederlandse vissers komen hierdoor in acute problemen. Europarlementariërs en de Vissersbond zijn boos en stomverbaasd: “De Noren zijn baas in eigen wateren, maar we hadden een akkoord.”

Boomkorvisserij. Een methode waarbij door een viskotter – een type vissersboot – twee netten over de bodem worden getrokken. De netten zijn verzwaard met metalen buizen, waardoor ze als het ware over de bodem schrapen. Met de techniek worden platvissen zoals schol en tong gevangen. De methode is effectief, maar tegelijkertijd zeer schadelijk voor de bodemvegetatie. De zware netten vernielen het bodemoppervlak en zorgen voor veel ongewenste bijvangst: vissen die niet het beoogde doel waren, maar wel in de netten belanden.

Overeenkomst

Noorwegen vond dat eerder deze maand wel mooi geweest en liet de Europese Commissie weten dat het gebruik van de methode voortaan verboden is in de Noorse wateren. De timing is op z’n zachtst gezegd vreemd, want in december sloot Noorwegen nog een hernieuwde Visserijovereenkomst met de Europese Unie. Daarin werd met geen woord gerept over een aanstaand verbod op de boomkorvisserij. Een kleine twee maanden later is het ineens wel zo ver, ook nog met terugwerkende kracht.

En dat stuit op weerstand. Europarlementariër Peter van Dalen (CU) noemt het plotselinge verbod ‘verwerpelijk’ en hoopt op een snelle reactie uit Europa. “Ik verwacht een zeer krachtige reactie van de Eurocommissaris voor Visserij Sinkevicius.”

Datzelfde geldt voor VVD-Europarlementariër Jan Huitema. Hij laakt vooral de merkwaardige timing van het Noorse besluit. “Noorwegen en de EU zijn belangrijke handelspartners. Dan mag je verwachten dat overleg plaatsvindt voordat zo’n ingrijpend besluit genomen wordt. Ik dring er daarom bij de Europese Commissie op aan dat ze hier actie op onderneemt.”

Ook Europarlementariër Bert-Jan Ruissen (SGP) is stomverbaasd. “Het besluit komt uit de lucht vallen. Dat ze het nu met terugwerkende kracht invoeren vanaf 1 januari, is wel heel erg raar.

Noors verweer

Maar Noors verweer tegen de kritiek is er ook. Zo is de boomkorvisserij voor Noorse vissers al vijftien jaar verboden. Merkwaardig genoeg was het dus wel voor buitenlandse schepen toegestaan om de methode in de Noorse wateren toe te passen, maar voor de Noren zelf niet. Vreemd dat het maar liefst vijftien jaar heeft geduurd tot er een algeheel verbod is gekomen, zou je zeggen.

Dat ligt een stuk genuanceerder, legt een woordvoerder van de Nederlandse Vissersbond uit. “Dat is vrij makkelijk praten. Hun eigen vissers hebben deze methode nooit gebruikt, dus een verbod raakt ze helemaal niet.” De Vissersbond is ontstemd over het verbod en de communicatie over de maatregel. “Het is gewoon vreemd. En het meest vreemde is natuurlijk dat je een akkoord hebt en dat dit zomaar gedaan wordt. En het is ook helemaal niet netjes.”

Pulsvisserij

Het verbod op de boomkorvisserij in de Noorse wateren is niet de eerste domper voor de vissersbranche. Zeker de Nederlandse vissers zijn de afgelopen jaren wel vaker het kind van de rekening. Zo werd in april 2019 door het Europees Parlement de pulsvisserij verboden. Een beroep van Nederlandse vissers bij het Europees Hof van Justitie werd twee jaar later ook afgewezen. 

De pulsvisserij is een methode waarbij platvissen met stroompulsen van de zeebodem worden opgeschrikt, zodat ze het net in zwemmen. De methode heeft als groot voordeel dat de bodem niet vernield wordt en het ecosysteem dus minder wordt verstoord. De reden dat de pulsvisserij door het Europees Parlement is verboden, komt vooral door een sterke lobby uit Frankrijk. Als de Nederlandse pulsvissers langs waren geweest, was er voor de Franse boten met sleepnetten geen vangst meer over. De Fransen betoogden dan ook dat door de pulsvisserij ‘alle leven uit de zee’ verdwijnt. Het Europees Parlement ging uiteindelijk overstag. 

Ruissen van de SGP ziet het verbod op de boomkorvisserij dan ook als een genadeklap. “Als je eerst de pulsvisserij verbeidt en dan ook nog deze techniek, dan is er eigenlijk geen gangbare methode meer over. Dan vang je gewoon geen schol of tong meer in Europa. We zullen het moeten importeren uit Azië en daar heb je geen zicht op milieunormen of dierenwelzijn.” 

Dat het verbod op de pulsvisserij niet uit Noorwegen komt, erkent Ruissen. Maar dat de Nederlandse vissers buitenproportioneel getroffen worden door beide verboden, moet volgens hem voorkomen worden: “Dit mag de Europese Unie niet zomaar over zijn kant laten gaan.”