Minister Kaag werd gisteren aan de tand gevoeld. Welke positie gaat Nederland innemen in de Poolse rechtsstaatkwestie? Gaat Nederland akkoord met het Pools herstelplan, of maakt het kabinet zich hard en stemt het tegen dit besluit in de Europese Raad?

Symbolisch verzet

De Tweede Kamer wil in ieder geval meer verandering zien aan de Poolse rechtsstaat, voordat het land geld uit het herstelfonds ontvangt. “Wij staan achter hetzelfde doel, maar hoe het pad daarnaartoe loopt blijft de vraag”, zei Kaag. Het kabinet bekijkt daarom nog wat de gevolgen zijn als Nederland in de Europese Raad tegen het Pools herstelplan zou stemmen.

Volgens Kaag is “een tegenstem slechts symbolisch.” Een individuele tegenstem helpt de zaak niet vooruit: als een gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad vóór het Pools herstelplan stemt, krijgt Polen het geld gewoon op de rekening. “We kunnen wel een een principiële positie innemen, maar verder geen gat in een pakje boter slaan. Uiteindelijk willen we een aantoonbare verandering zien”, verklaarde Kaag. 

Tweestrijd

In het commissiedebat van de Tweede Kamer gisteren over de Eurogroep en de Ecofinraad was de boodschap van de partijen duidelijk: geef Polen geen geld uit het Europees herstelfonds zolang het land zich niet aan Europese afspraken houdt. GroenLinks, PvdA, VVD, D66 en onafhankelijk kamerlid Pieter Omtzigt zien gevaar in de Poolse rechtsstaatkwestie.  “We zijn al op de glijbaan gestapt, en dat is onverstandig”, waarschuwde Steven van Weyenberg (D66). Tom van der Lee (GL, PvdA) noemt het besluit opnieuw “een historische fout”. Verder wil Eelco Heinen (VVD) weten met welke onderbouwing het kabinet het besluit van de Europese Commissie toch zou steunen: “Welke stappen heeft Polen dan wel genomen en hoe verregaand acht de minister deze?”

Van Weyenberg zei dat Nederland momenteel voor “een waar duivelsdilemma” staat. Aan de ene kant heeft Polen het geld hard nodig om het hoofd te bieden aan de vluchtelingenstroom uit Oekraïne, maar aan de andere kant ligt “het signaal dat je er als land mee wegkomt als je je niet aan de Europese afspraken houdt, duidelijk op de loer.” Voor Van Weyenberg is de uitkomst al duidelijk: het geld voor Polen gaat er gewoon komen. Hij is daarmee “bezorgd over het Europese krachtenveld.” De goedkeuring van het Pools herstelplan is voor hem namelijk een klap in het gezicht voor de handhaving van de rechtsstaat in heel de Europese Unie. “Dit gaat over de kern van onze rechtsstaat en de orde van alles waarop de Europese Unie is gebouwd.” De grote vraag blijft dan ook: trekt Nederland de stoute schoenen aan en stemt het tegen het Pools herstelplan in de Europese Raad? Of buigt het mee met de andere lidstaten om toch steun te betuigen? Het kabinet zal vrijdag of maandag met een Kamerbrief komen om nader toe te lichten of Nederland vóór of tegen het Pools herstelplan zal stemmen.