Architecten uit heel Europa dongen mee naar de schone taak om het Europees Parlement in Brussel opnieuw vorm te geven. Het Paul Henri Spaak-gebouw, waar de grote plenaire vergaderzaal is gehuisvest, is toe aan vernieuwing, en dus besloten de Europarlementariërs een ontwerpwedstrijd uit te schrijven. Het winnende ontwerp komt van een gelegenheidsunie van architecten, waaronder een Nederlands bureau, NL Architects. In november maakten ze hun uiteindelijke ontwerp bekend.

De sociaaldemocraten in het Europees Parlement zouden het project het liefst stopzetten: de renovatie zal minstens 500 miljoen euro kosten, dat loopt mogelijk op tot een miljard euro. Maar de christendemocraten en liberalen hebben rood verzet tegen het plan geblokkeerd: de verbouwing is noodzakelijk, vinden ze.

Pan-Europees ontwerp

Het plan van de winnende ontwerpers is geheel in de geest van de Europese samenwerking. Het uitverkoren ontwerp is ingezonden door vijf architectenbureaus, die samen één collectief hebben gevormd. De ontwerpers uit Italië, Spanje, Frankrijk, Denemarken en Nederland hebben een gelegenheidsunie gevormd voor het project. 

Het collectief heeft zich Europarc genoemd, niet te verwarren met het vakantieparkbedrijf Europarcs. De internationale samenstelling is een voordeel voor dit ontwerpproject, vinden de architecten: ‘Met een pan-Europees team en meer dan dertig nationaliteiten snappen en doorvoelen wij de uitdaging die de Europese Unie nu het hoofd moet bieden.’ Kortom: alle Europese problemen komen samen in Europarc.

Geen sloop

Wat is er nu eigenlijk mis met het huidige gebouw? Het Spaak-gebouw is ontworpen in 1988 en staat sinds de vroege jaren negentig in het hart van de Europese wijk. De grote parlementszittingen worden er gehouden, en Europese burgers kunnen er een bezoek brengen aan het democratische centrum. Sinds eind jaren tachtig is de Europese Unie flink gegroeid: meer lidstaten, meer Europarlementariërs, en veel meer beleid. In 2004 is het gebouw uitgebreid: er voegden zich dat jaar tien nieuwe lidstaten bij de unie. Nu is het parlement uit zijn jasje gegroeid, constateren de volksvertegenwoordigers. Het gebouw voldoet ook niet meer aan de veiligheidseisen, verzakt en biedt niet genoeg ruimte aan bezoekers.

Twee jaar geleden was complete sloop van het gebouw nog een waarschijnlijke optie. De façade, technische installaties en daken zijn op zijn minst aan vervanging toe, en dus liet de ambtelijke organisatie van het Parlement het sloop-scenario onderzoeken. De ontwerpcompetitie die is uitgeschreven bood uiteindelijk ruimte voor twee opties: complete sloop, of renovatie.

Daktuin met doorkijk

Sloop is niet bepaald duurzaam, vinden de Europarcs-architecten. En dus is het ontwerp een aanpassing van het bestaande gebouw. De bestaande structuur van het gebouw wordt hergebruikt: dat scheelt zo’n vijftig procent in CO2-uitstoot vergeleken met nieuwbouw.

De architecten maken een uitbreiding op het bestaande gebouw. Er komt een grote schil omheen, met een nieuwe plenaire zaal, een groot bezoekerscentrum, en een tuin op het dak. Een ‘groene agora,’ noemen de ontwerpers het, verwijzend naar het plein dat het centrum vormde van de vroege Atheense democratie. De nieuwe agora vormt het hoogtepunt van de bezoekerservaring, voorzien de architecten. Vanuit die daktuin kunnen bezoekers zo de grote vergaderzaal inkijken. Zo wordt de volksvertegenwoordiging in erg letterlijke manier een stuk transparanter gemaakt, naar wens van de Europarlementariërs.

Het is nog niet bekend wanneer werkzaamheden daadwerkelijk beginnen, maar het ontwerp ligt er nu.

Ontwerpbeeld van Europarc