Vorig jaar doorstond Europa het ergste vogelgriepseizoen ooit. Alleen al in Nederland werden er vorig jaar bijna 6 miljoen dieren geruimd op besmette boerderijen, vooral pluimvee. Daarnaast lopen ook steeds meer wilde vogels en, in zeldzame gevallen, soms zelfs zoogdieren en mensen het virus op.
Genoeg reden tot zorg dus, ook dus voor de Europese Commissie. Zij gaf daarom opdracht aan een aantal Europese organisaties, waaronder de Europese voedselwaakhond EFSA, een rapport op te stellen. Hierin wordt de ontwikkeling van vogelgriep tussen december 2022 en maart 2023 beoordeeld.
Meer zieke vogels
Het rapport stelt dat nieuwe, zeer besmettelijke varianten van het vogelgriepvirus ervoor zorgden dat wilde vogels, vooral meeuwen, in de afgelopen maanden vaker besmet raakten en stierven. Dit was voornamelijk het geval in Frankrijk, Italië, België en Nederland. Ook worden er met enige regelmaat besmettingen bij zoogdieren gemeld.
Daarnaast waarschuwt het rapport dat er de komende maanden kans is op een toename van het aantal vogelgriepbesmettingen onder pluimvee. Dit komt doordat veel meeuwen, die normaal gesproken dicht bij zee leven, voor het broedseizoen het land in zullen trekken. De auteurs bevelen dan ook aan om in gebieden met veel pluimvee de komende tijd extra preventiemaatregelen te nemen.
Toekomst blijft ongewis
Ook beveelt het rapport aan beter toezicht te houden op zoogdieren in gebieden waar het virus om zich heen grijpt. Dit is vooral van belang voor nertsen en varkens. Eerder is gezien dat besmettingen onder deze dieren ertoe kunnen leiden dat het virus zich sneller aanpast en gevaarlijker wordt. Ondanks het toegenomen aantal besmettingen onder wilde vogels en zoogdieren, stelt het rapport dat de kans op besmetting onder mensen erg onwaarschijnlijk blijft.
“We hebben massale uitbraken van vogelgriep gezien onder wilde vogels en in de pluimveesector, maar dit heeft nog niet geleid tot grote problemen voor mensen” zegt Cornelia Adlhoch, hoofddeskundige bij het Europees Centrum voor ziektepreventie en -bestrijding. “Het virus is namelijk nog niet echt aangepast aan menselijke receptoren. Daarom achten wij het risico voor de bevolking in het algemeen laag. Toch kunnen we niet uitsluiten dat dit soort besmettingen zich in de toekomst zullen voordoen.”
Het grootste risico lopen mensen die in direct contact staan met zieke vogels, zoals op pluimveebedrijven in gebieden waar vogelgriep is vastgesteld. Daarom wordt aangeraden bij contact met vogels goede beschermingsmiddelen te gebruiken, zoals speciale kleding. Ook moeten mensen die aan zieke dieren worden blootgesteld, worden getest en in de gaten worden gehouden. Zo kan een besmetting in de kiem worden gesmoord.
Vogelvaccin
In februari kondigde de Europese Commissie al nieuwe regels aan om de vaccinatie van dieren tegen vogelgriep mogelijk te maken. Deze zijn afgelopen 12 maart in werking getreden, ondanks het feit dat er nog geen op Europees niveau goedgekeurd vaccin is. Daar lopen nu proeven voor, onder andere in Nederland. Ook moet nog uitgewezen worden hoe effectief het vaccineren van vogels in werkelijkheid is.
De Europese Commissie heeft de Europese voedselwaakhond opgedragen verschillende vaccinatiestrategieën te beoordelen. De hoop is dat deze dan vanaf juli kunnen worden toegepast.
