De Europese Commissie heeft in april alvast vier scenario’s uitgedacht voor de toekomst van de Europese economie en de euro. Over zaken als nationale schulden-afbouw, gezamenlijke fondsen, strenge of minder strenge begrotingsregels en het voltooien van de bankenunie vallen daarin allerlei opties te lezen. Minister Kaag en haar Europese collega’s moeten nu hun voorkeurs-scenario aangeven. De lidstaten moeten aangeven hoeveel samenwerking zij willen rondom de euro, hoe streng zij elkaar aan begrotingsafspraken willen houden, en hoeveel gezamenlijke projecten ze willen aangaan.
Gestaag doorpakken
Nederland ziet het meest in de scenario’s “doorpakken” en “gestaag door”, maar minister Kaag kan “geen van de opties geheel omarmen.” Bij ”doorpakken” wordt de financieel-economische integratie nog verder doorgevoerd. Onderdeel daarvan is het voltooien van de Europese bankenunie. De bankenunie is in 2012 opgezet, als antwoord op de financiële crisis, bestaande uit een samenwerking tussen Europese en nationale centrale banken, en een gezamenlijke aanpak van banken die in problemen verkeren. De volgende stap, die al een tijd op zich laat wachten, is een Europees stelsel dat geld van klanten veilig stelt wanneer een bank in de problemen komt. Kaag verwacht niet dat een zogeheten depositostelsel snel rond komt, maar ziet het als belangrijke stip op de horizon.
Tegelijkertijd hecht Nederland waarde aan de eigen verantwoordelijkheid van eurolanden, dat is een belangrijk onderdeel van de “gestaag door”-variant. Lidstaten moeten zelf de verantwoordelijkheid nemen om hun schulden terug te brengen en economische groei te bevorderen, schrijft Kaag. Een gezamenlijk fonds voor de afbouw van schulden, een idee dat door de Europese Commissie is geopperd, zou slechts bij extreme noodgevallen moeten worden ingezet. Er is bij zo’n fonds namelijk geen garantie dat het écht eenmalig is, of dat lidstaten daarna hun financiën op orde houden, schrijft Kaag. Bij die eigen verantwoordelijkheid hoort ook eigen zeggenschap. Kaag is weinig enthousiast over het afschaffen van veto’s op belastingbeleid, iets waar Bondskanselier Olaf Scholz deze week juist voor pleitte.
Liever naar het Europese noodfonds
Ook over de nieuwe wind die bij de Europese Centrale Bank (ECB) waait, heeft minister Kaag zich uitgelaten in haar kabinetsvisie, al merkt ze daarbij wel op dat regeringen zich in principe niet met de centrale bankiers bemoeien. Er is bij de ECB veel gebeurd de afgelopen maanden: naast een renteverhoging hebben de centrale bankiers in juli ook een nieuw noodinstrument gelanceerd. Daarmee kan de ECB schulden gaan opkopen van landen die nu grote problemen ervaren, zodat die schuld minder zwaar drukt en de rente kan zakken. Met dat instrument kunnen probleemlanden in sommige gevallen voorkomen dat ze naar het Europese noodfonds moeten.
Dat noodfonds, het Europees Stabiliteitsmechanisme, is bedoeld om landen in zwaar weer uit de brand te helpen met leningen, zodat de euro en de eurolanden stabiel blijven. Het is een hulppost waar landen niet met plezier aankloppen: ze komen onder toezicht te staan, moeten zich committeren aan stevige hervormingsafspraken en kunnen daar ook niet zomaar van afwijken. Bij het nieuwe instrument van de ECB zijn die regels veel minder streng. Toch blijft het kabinet erbij: liever geen nieuwe instrumenten, of die nu vanuit de centrale bankiers komen of vanuit de Europese Commissie. En als zo’n ingreep echt onvermijdelijk is, dan zouden daar volgens Kaag stevige hervormingseisen aan gekoppeld moeten worden zoals dat bij het Europese noodfonds al het geval is.
Alle lidstaten van de Europese Unie zijn verbonden in de economische en monetaire unie (EMU), en negentien landen hebben de euro als munt overgenomen. Binnen de EMU werken landen nauw samen op economisch en financieel gebied, om de interne Europese markt beter te laten werken. Afspraken over bijvoorbeeld begrotingstekorten en overheidsschulden zijn hier onderdeel van. Punt van discussie is: hoe nauw moet die samenwerking zijn?
Meer weten over Europese ontwikkelingen op Financiën en Economie die voor Nederland van belang zijn? Abonneer je dan nu op de wekelijkse nieuwsbrief via onze webshop: Financiën en Economie – Brusselse Nieuwe
