Het vrije marktdenken loopt tegen zijn grenzen aan nu er oorlog woedt in Europa. Tot die conclusie komt het kabinet vandaag en besluit daarom hard in te grijpen in de markt voor aardgas. In opdracht van de staat en met miljarden euro’s overheidssubsidies moeten gasbedrijven de grootste gasopslag van Nederland gaan vullen.
“De gasmarkt is niet bestand tegen oorlog”, zegt staatssecretaris Hans Vijlbrief na de ministerraad tegen de pers. “Wat we geleerd hebben is dat we ons te veel afhankelijk gemaakt hebben van een bijna monopolistische leverancier. Dat moeten we niet meer doen”.
Gasopslag Bergermeer verplicht vullen
Vijlbrief en minister Rob Jetten van Energie hebben besloten dat de gasopslag Bergermeer voortaan aan het begin van elke winter voor minstens 70% gevuld moet zijn. De opslag, een leeg gasveld in Noord-Holland, is de grootste ondergrondse gasopslag van Europa. De bedoeling is deze in de zomermaanden te vullen met aardgas om te garanderen dat ook ’s winters aan de vraag kan worden voldaan.
Aan het begin van de vorige winter bleek echter dat de opslag nauwelijks was gevuld. De staat stond machteloos om in te grijpen, omdat Bergermeer eigendom is van een staatsbedrijf uit Abu Dabi en voor 40% wordt gehuurd door het Russische Gazprom. Enkel het feit dat het deze winter niet hard vroor behoedde Nederland van een catastrofe.
Het kabinet trekt nu geld uit om Bergermeer gevuld te krijgen: “Je ziet dat door de hoge gasprijzen van dit moment, marktpartijen niet uit zichzelf Bergermeer aan het vullen zijn. Er komt nu een subsidieregeling om bedrijven daar toch toe te bewegen. Daarnaast wijzen we staatsenergiebedrijf EBN aan om met opdracht vanuit de staat Bergermeer te vullen”.
Gazprom niet uit Nederland verbannen
Het kabinet raamt de kosten van de subsidie voor de gasbedrijven op meer dan 600 miljoen euro. De gedachte is dat geld via een heffing terug te halen. De staat moet het niets kosten, maar het kan wel leiden tot een hogere gasprijs voor gebruikers.
Gazprom houdt volgens het plan van het kabinet het recht om een deel van de opslag te vullen. Pas als de Russen dat niet blijken te doen, komt het staatsenergiebedrijf EBN om de hoek kijken. Jetten: “Gazprom huurt nu 40% van de opslag in Bergermeer. Als Gazprom daar ook aankomende winter geen gebruik van maakt, dan hebben we nu EBN gevraagdom die ruimte alsnog te vullen”.
Deze oplossing is volgens Jetten juridisch de eenvoudigste, maar betekent ook dat Gazprom niet gedwongen wordt de Nederlandse markt te verlaten. “Ik kan nu zorgen dat zonder dat we Gazprom iets betalen ervoor zorgen dat we de opslag gevuld krijgen en dat is het belangrijkste”, zegt Jetten.
Het kabinet wil dat voor het eind van het jaar Nederland geen gas uit Rusland meer importeert. Alhoewel er geen Europese boycot tegen Gazprom is, en het gasbedrijven niet verboden is om aardgas uit Rusland te halen, denkt het kabinet dat die ambitie haalbaar is. De politiek zet in op meer besparing en de import van gas uit andere delen van de wereld.
