De oorlog in Oekraïne heeft de Europese Unie wakker geschud. 30 jaar na het Verdrag van Maastricht, de start van de Europese Unie, wordt de saamhorigheid en gezamenlijke slagkracht op de proef gesteld door Rusland. In Maastricht, in een volle kerk aan het Vrijthof, heeft minister Kaag van Financiën de Europa-plannen van het kabinet toegelicht in toespraak. Meer aandacht voor Europa, dat weten we al, maar hoe?

Oostenrijkse opening

Zoals verwacht, hebben de speechschrijvers van Kaag inspiratie gehaald bij de Europese schrijver en pacifist Stefan Zweig: “Zelfs het ware thuis dat mijn hart verlangt, Europa, is mij ontnomen omdat het zichzelf tweemaal in stukken heeft gescheurd met broederoorlogen.”

Kaag vervolgt: “Toen ik heb toegezegd om hier een toespraak te houden over Europese eenheid, leek oorlog op het Europese continent nog tot het verleden te behoren.” De woorden van de minister doen denken aan die van historicus David Lowenthal: “Het verleden is een vreemd land”. Maar niets is minder waar. 

“Op 23 februari heeft president Poetin een einde gemaakt aan die notie, de veronderstelling dat Europa een vredig continent is, door Oekraïne binnen te vallen. Een land dat met president Zelensky poogde vreedzaam en oprecht een eigen geschiedenis op te bouwen. Bijna 80 jaar na de dood van Zweig, is er weer oorlog op het Europese continent”.

Andere prioriteiten

En de oplossing? “De Unie is een verhaal van kleine mislukkingen en grote successen. We moeten gebruik maken van de crisis om er sterker uit te komen. Dat kan door onze defensie en militaire samenwerking tussen de lidstaten uit te bouwen.”

“Normaal zou ik me als minister bezighouden met financiële stabiliteit. Maar dit zijn geen normale tijden. De belangrijkste zorgen en taken liggen in de geopolitieke arena. Eerst en vooral zullen we inzetten op politieke, militaire en financiële actie tegenover Rusland. Voor mij draait de Europese Unie rond gedeelde waarden, die zijn belangrijker dan de gedeelde markt.”

Toch wil Kaag de financiële stabiliteit in Europa niet uit het oog verliezen. De minister onderstreept het belang van stabiliteitspact, een set regels die lidstaten verplicht duidelijk en verantwoord om te gaan met nationale budgetten. “De criteria moeten aangescherpt worden voor landen met hoge schulden, de economie in minderbedeelde lidstaten moet sneller groeien en ten derde moeten de Europese Commissie en de Europese Raad de regels beter opvolgen en moderniseren”. Kaag sprak hier gisteren over met haar Duitse ambtsgenoot Lindner.

Drie prioriteiten voor Nederland

De druk neemt toe, ook op nationaal niveau: “In Nederland zien we hoe journalisten, juristen, wetenschappers en ambtenaren worden bedreigd met geweld. We zien aanvallen op de Europese waarden die ons dierbaar zijn en we hebben als Europa moeite om een gezamenlijke oplossing te vinden voor uitdagingen zoals de migratie-, en vluchtelingenkwestie.”

“Er moet een sterke pro-Europa positie worden opgenomen. Niet van klakkeloos accepteren maar wel van volmondige steun voor het verbeteren van de Unie.” Een Duitse student vroeg eerder in een videoboodschap al naar de concrete Nederlandse prioriteiten voor de Europese Unie: “Dat zijn er drie. De geopolitieke rol van Europa als een gemeenschap van gedeelde waarden, de financiële samenwerking en ten derde klimaatverandering”.

“De financiële sector moet haar verantwoordelijkheid op dit laatste thema nemen. Er moet nagedacht worden over groene investeringen. Daarnaast zal Nederland de initiatieven van de Europese Commissie om de CO2-uitstoot in Europa te verminderen, steunen. Nederland wil pactleider worden door hoger te mikken dan de ambities van de Commissie. Beste studenten: de toekomst van Nederland is Europees”.