Von der Leyen heeft in Straatsburg haar nieuwe ploeg van Eurocommissarissen gepresenteerd. De presentatie, die vorige week gepland stond, werd uitgesteld na enkele lastminute verschuivingen, waaronder het vertrek van Thierry Breton (Interne markt). Hij verliet het Europese toneel met slaande deuren.
De voorzitter van de Europese Commissie sprak van “intensieve weken van onderhandelingen met de lidstaten”. Ze benadrukte dat welvaart, veiligheid en democratie de kernprioriteiten zijn.
De eerste nominaties van kandidaten door lidstaten leverden aanzienlijk meer mannelijke dan vrouwelijke kandidaten op, wat bijdroeg aan de vertraging. Uiteindelijk is het Von der Leyen gelukt om 11 vrouwen in haar ploeg te krijgen, wat neerkomt op 40 procent. Hoewel dit geen perfecte genderbalans is, beschouwt ze het als een verbetering ten opzichte van de aanvankelijke 22 procent, een situatie die ze als “compleet onacceptabel” bestempelde.
‘Hukstroe’ krijgt klimaat en schone groei
Wopke Hoekstra, of zoals Von der Leyen het uitspreekt ‘Wupke Hukstroe’, krijgt de portefeuille Klimaat en Schone Groei toebedeeld. Hij zal zich in deze rol bezighouden met het uitstootneutraal maken van de Europese economie en het voeren van klimaatdiplomatie op bijvoorbeeld de VN-klimaatconferentie. Daarnaast wordt Hoekstra verantwoordelijk voor belastingen. Dit vormt een logisch vervolg op zijn huidige functie als Eurocommissaris voor de Green Deal, die hij overnam van Frans Timmermans na diens vertrek uit Brussel.
De nominatie van Hoekstra door het kabinet, ondanks het feit dat zijn partij het CDA geen deel uitmaakt van de huidige coalitie, kwam voort uit de hoop van premier Dick Schoof om een zware economische portefeuille voor Nederland binnen te halen. Hoekstra’s goede relatie met Von der Leyen en zijn positie als Europese partijgenoot (beiden christendemocraten) vergrootten zijn kansen.
Hoekstra’s baas
“Maar aanvankelijk wilden de meeste lidstaten een zware economische portefeuille. En daar zijn er geen twintig van”, vertelt Von der Leyen. Of Hoekstra een zware portefeuille heeft gekregen, kan in twijfel worden getrokken. Maar het is wel een economische portefeuille geworden. Door ‘Schone Groei’ aan zijn portefeuille toe te voegen, zal Hoekstra mede vorm geven aan de Clean Industrial Deal, een groot steunpakket voor Europese bedrijven dat Von der Leyen in haar eerste 100 dagen wil presenteren.
Waar de vorige Commissie klimaat als topprioriteit naar voren schoof, verschuift de focus nu naar de Europese industrie, die in zwaar weer verkeert. Maar alle Commissieplannen om de industrie een duwtje in de rug te geven moeten wel een groen laagje krijgen. Enter Hoekstra.
Hoewel Hoekstra geen vicevoorzitterschap kreeg, zal hij nauw samenwerken met de Spaanse vicevoorzitter Teresa Ribera (Schone transitie) en de Franse Stéphane Séjourné (Industriële strategie). De vicevoorzitters staan – net onder Von der Leyen – bovenaan in de hiërarchie binnen de Europese Commissie. Frans Timmermans had wel die titel gekregen. De vraag of vicevoorzitter Ribera ook daadwerkelijk Hoekstra’s baas wordt, ontweek de Commissievoorzitter echter. Ze zei enkel dat alles met elkaar verbonden is en coördinatie cruciaal is.
Spanning met het Europees Parlement
Aanvankelijk werd Hoekstra genoemd als mogelijke Eurocommissaris voor Handel. Maar die functie gaat nu naar een ervaren rot: Maroš Šefčovič, uit Slowakije. Šefčovič zit al sinds 2010 in de Europese Commissie. Ook deed het gerucht de ronde dat Hoekstra Landbouw zou krijgen, maar deze portefeuille gaat naar de Luxemburger Christophe Hansen. Dat zet de verhoudingen op scherp. De sociaaldemocratische fractie S&D had namelijk gedreigd de boel op te blazen als hun spitzenkandidaat, de Luxemburger Nicolas Schmit, geen zware portefeuille zou krijgen.
Von der Leyen lijkt de onderhandelingen hard te spelen met de fracties in het Europees Parlement. Tijdens een ochtendvergadering met fractieleiders presenteerde ze haar nieuwe team, maar weigerde details over de exacte portefeuilleverdeling te geven. Dit zorgde voor onvrede bij de Europarlementariërs, die deze informatie later samen met de pers moesten vernemen. De komende maanden is Von der Leyen wel nog afhankelijk van het Europees Parlement. Europarlementariërs moeten haar kandidaten officieel goedkeuren. Dat belooft.
Opt-out voor migratie
Een laatste Eurocommissaris die interessant is om in de gaten te houden voor Nederland: Magnus Brunner. De Oostenrijkse minister van Financiën wordt verantwoordelijk voor Binnenlandse Zaken en Migratie. “Brunner zal zich richten op de uitvoering van het nieuwe Migratiepact, het versterken van de grenzen en het ontwikkelen van een nieuwe interne veiligheidsstrategie”, vertelt Von der Leyen. Met het oog op de plannen van het nieuwe Nederlandse kabinet voor een opt-out voor de Europese migratieregels, zal Den Haag waarschijnlijk nog vaak bij Brunner moeten aankloppen.
