De Europese Commissie presenteerde dinsdag haar plannen voor de Europese defensie-industrie. Die krijgt een zetje in de rug om de productiecapaciteit van wapens en munitie te verhogen. Een langverwachte stap in Europa. Het werd duidelijk dat de EU te weinig kon produceren. Als de plannen van de Commissie werkelijkheid worden, komt er meer geld voor wapenfabrikanten en gaan landen meer samen inkopen.

De Nederlandse minister van Defensie Kajsa Ollongren noemt de plannen van de Commissie een stap in de goede richting. Met de nieuwe strategie kan de Europese defensie-industrie haar potentie waarmaken, stelt ze. Het bijeenbrengen van de industrie en zorgen dat EU-landen samen militaire inkopen doen, is volgens Ollongren een van de belangrijkste zaken waar de volgende Europese Commissie zich op moet richten. Ze maakt van de gelegenheid gebruik om opnieuw op te roepen tot een echte Eurocommissaris voor Defensie.

Geld is ook belangrijk

Ook Europarlementariër en lijsttrekker voor de VVD Malik Azmani is tevreden met de plannen. “Het is hoog tijd dat Europa de broek ophoudt qua defensie”, zegt Azmani bij WNL. Hij vindt het belangrijk dat de industrie gestimuleerd wordt. Vooral het op eigen continent inkopen, vindt hij goed. Daarmee wordt immers de eigen economie gestimuleerd.

De vraag is hoe alle plannen van de Commissie gefinancierd worden. Nu komt de Commissie met een fonds van 1,5 miljard euro. Daar kunnen EU-landen dan gebruik van maken om samen bestellingen mee te plaatsen. Eerder werd er ook al een bedrag van 100 miljard genoemd. Ook Azmani stelt dat voor. Hij wil gebruikmaken van de rente die de EU verdient aan de bevroren Russische tegoeden in Europa. Een plan dat ook bij de Commissie rondgaat. Daar zitten wel een aantal haken en ogen aan, benadrukt Azmani. De vraag is namelijk of dat juridisch mogelijk is. Bij de Commissie onderzoeken ze die mogelijkheden op dit moment.

Urgentie is hoog

PvdA-Europarlementariër Thijs Reuten is blij met het voorstel van de Commissie. Hij maakt zich behalve om de acute situatie in Oekraïne – Rusland lijkt nu door meer munitie de overhand te hebben – ook zorgen over de lange termijn. Het plan van de Commissie is dan ook een stap in de goede richting, stelt Reuten. Het voorstel maakt duidelijk dat de EU de urgentie inziet van meer investeren in defensie, stelt hij. Toch vindt hij het belangrijk om ook de kortetermijnproblemen van Oekraïne niet uit het oog te verliezen.

Abonneer je nu op de nieuwsbrief Veiligheid & Defensie

Als de Europese Defensie Industrie Strategie (zoals het plan heet) werkelijkheid wordt, plukken we daar pas over een aantal jaren de vruchten van. “Oekraïne heeft liever gisteren dan vandaag zoveel mogelijk munitie”, zegt hij. “Simpelweg omdat ze zich anders niet kunnen verweren tegen de Russen.”

Eerdere oproep voor Oekraïne

Maandag riep Reuten de Europese Commissie, de EU-landen en de EU-buitenlanddienst in een aparte resolutie op om meer mogelijkheden voor de aankoop van munitie te verkennen. Reuten ziet kansen liggen bij gelijkgezinde en betrouwbare landen buiten de EU. NAVO-leden zoals bijvoorbeeld Noorwegen, Montenegro of Noord-Macedonië, maar ook Bosnië en Herzegovina.

EU-landen probeerden eerder al munitie buiten de EU in te kopen, maar stuitten op problemen. Fabrikanten hebben ook allerlei orders van andere landen en dus zouden de nieuwe bestellingen pas over een jaar of drie geleverd kunnen worden. Die contracten kunnen ze niet zomaar breken, want daar staan boetes op.

Reuten stelt voor dat de EU in gesprek gaat met producenten en landen buiten de EU om te kijken of er niet toch iets te regelen is. Buiten de EU is nu meer productiecapaciteit. Binnen de EU is die er nu niet, maar over aantal jaar wel. Wellicht is het mogelijk om toch voorrang te krijgen bij andere producenten als de EU straks met de extra productiecapaciteit voor hén inspringt.

Waar is de Eurocommissaris voor Defensie?

Ook het CDA in Brussel is tevreden, maar had graag ook plannen gezien voor een Eurocommissaris voor Defensie. CDA-lijsttrekker Tom Berendsen ziet een robuuste defensie-industrie als noodzakelijk. “Met de Russische agressie in Oekraïne is oorlog teruggekeerd op het Europese continent. Tegelijk heeft de beloofde steun aan Oekraïne de munitietekorten in Europa pijnlijk blootgelegd.”

Hoewel het CDA de nieuwe defensie-strategie dus toejuicht, vindt de partij dat de uitvoering van deze plannen bij een Eurocommissaris voor Defensie moet liggen. Tom Berendsen: ‘’De uitdaging waar Europa op defensiegebied voor staat, vraagt om constante aandacht. Een Eurocommissaris voor Defensie moet de integratie van de Europese defensie-industrie en het veiligheidsbeleid coördineren en nieuw beleid ontwikkelen.”

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.