Er is geld nodig en garanties voor investeerders dat ze hun geld terug kunnen krijgen. Dat is een van de boodschappen die in de strategie voor de Europese defensie-industrie staat. De presentatie ervan volgt later deze week. Oekraïne kampt met een munitietekort. En de leveringen van de EU laten zien dat de Europese defensie-industrie niet genoeg kan produceren. Het plan van de Europese Commissie moet daar verandering in brengen.

Samen lenen

In het plan staat dat er een Europees bewapeningsprogramma komt. Landen die willen deelnemen, kunnen daarbij samen obligaties uitgeven; oftewel samen schulden aangaan. Dat is een concessie aan Duitsland en Nederland, waar veel verzet is tegen gezamenlijke leningen.

Door het vrijwillig te maken, hoopt de Commissie het verzet te omzeilen. De kans is wel aanwezig dat er op de financiële markten minder belangstelling is, als sterke landen zoals Duitsland en Nederland niet meedoen. Lenen wordt dan duurder voor de landen die wel meedoen.

Europese investeringen

Daarnaast wordt er veel verwacht van de Europese Investeringsbank (EIB). De bank krijgt opdracht om de voorwaarden om geld uit te lenen te wijzigen. Zo kunnen voortaan ook defensieprojecten geld krijgen. Nu mag de EIB alleen geld geven aan defensieprojecten als er ook sprake is van maatschappelijk nut (‘dual use’).

Abonneer je op de nieuwsbrief Veiligheid & Defensie

De ministers van Financiën (die de raad van bestuur van de bank vormen) spraken vorige week af dat de nieuwe EIB-baas, Nadia Calviño, de komende weken op papier zou zetten hoe je dit kan regelen. Volgens de Europese Commissie kan een wijziging van het beleid, dat ook echt op papier staat, zorgen voor een positief signaal naar investeerders. Op dit moment is de animo om te investeren in de defensie-industrie gering.

Nog meer voorstellen?

Ja. De Europese Commissie stelt verder voor om wapen- en munitieaankopen vrij te stellen van btw in alle lidstaten. Verder moet er Europees materiaal gekocht worden. Ook hier is er een compromis: niet alles moet uit de EU komen. Maar het streven is wel om het merendeel van de defensiesystemen op het continent te kopen.

Er worden getallen op geplakt. De komende twintig jaar moet ongeveer de helft in de EU gekocht worden. En Brussel wil de ruimte in. In de versie die wij in handen hebben, staat nog geen jaartal. Maar er moet een Europees cyberschild komen, zodat raketten (uit Rusland) vroegtijdig worden onderschept. Iets vergelijkbaars moet er ook komen voor het water; een maritiem onderwaterschild.

Hoe verder?

Om te voorkomen dat alle landen hun eigen gang gaan, komen er nieuwe overlegorganen. Daar ligt een belangrijke taak voor de nieuwe EU-buitenlandchef (nu is dat Borrell). Die buitenlandchef moet zich ook met defensie gaan bezighouden.

In het nieuwe commandocentrum moet men besluiten welke projecten van groot Europees belang zijn en dus voorrang en geld krijgen. Zij beslissen hoe het geld verdeeld moet worden. Dat gaat niet alleen om het geld voor de wapens, maar ook voor de opleiding van mensen die het de wapens moeten bedienen.

Oorlogseconomie

Het wordt niet met zoveel woorden gezegd, maar de Europese economie wordt zo langzaamaan omgebouwd tot een oorlogseconomie.

Gewone productielijnen worden geschikt gemaakt voor defensiedoeleinden. En er is extra aandacht voor het midden- en kleinbedrijf, dat een belangrijke rol moet gaan spelen bij de ondersteuning van de productie.

Meer over deze zes fases in het Europese besluitvormingsproces lees je hier.