De Tweede Kamer debatteert woensdagavond over waterstof. Daarbij is ook Rob Jetten (D66), minister voor Klimaat en Energie aanwezig. Onder andere het Nationaal Waterstof Programma staat op de agenda, dat het integreren van duurzame waterstof in de Nederlandse energiebalans als doel heeft. De onafhankelijke onderzoeksorganisatie TNO schreef mee aan het Nationale Waterstof Programma, maar TNO-expert Lennart van der Burg waarschuwt voor al teveel optimisme: “De techniek staat nu waar zonne-energie twintig jaar geleden stond. Er moet nog veel gebeuren”.
Sinds de Russische inval in Oekraïne wil Europa zo snel als maar kan van het Russische gas af. Waterstof zingt de laatste weken steeds vaker rond als belangrijke factor in de Europese energie-onafhankelijkheid. Daarnaast kan waterstof – de duurzame variant althans – ook een rol spelen in het halen van de klimaatdoelen, zoals vastgelegd in het Fit For 55-pakket (55% minder CO2-uitstoot in 2030) en de Europese Green Deal (CO2-neutraal in 2050). Het debat in de Tweede Kamer over waterstof gaat vooral over het in goede banen leiden van de vraag, productie en infrastructuur. Die moeten volgens minister Jetten goed op elkaar afgestemd worden.
Groen en grijs
Wie het over waterstof en de energietransitie heeft bedoelt groene waterstof. Niet de grijze variant, die met fossiele brandstoffen geproduceerd is. Daar schiet het klimaat volgens TNO-expert Van der Burg niets mee op. Een probleem is wel dat groene waterstof in Nederland nog nauwelijks bestaat. “Het aandeel groene waterstof is nu echt verwaarloosbaar”, zegt Van der Burg. “Veel mensen denken dat er al heel veel van is, maar dat is niet zo. Alle waterstof die we nu hebben is geproduceerd met veel CO2-uitstoot. Hier moet snel verandering in komen”.
Het produceren van waterstof gaat via een mechanisme dat elektrolyse heet. Met behulp van elektriciteit (dus: groene of grijze stroom) wordt water in zuurstof en waterstof gesplitst. De stof wordt nu veel gebruikt voor de productie van kunstmest, maar kan in ook worden gebruikt voor bijvoorbeeld staalproductie, waar nu steenkool voor wordt ingezet. Is de waterstof groen geproduceerd, dan zou het als vervanger voor zware fossiele brandstoffen kunnen dienen.
Waterstof heeft veel potentie, maar Van der Burg waarschuwt voor al teveel optimisme. “We moeten voorkomen dat we ons over tien jaar afvragen: was het niet allemaal teveel gehyped? Waren we niet veel te optimistisch? Uiteindelijk moet de belofte van groene waterstof nog maar waargemaakt worden. Er wordt heel veel in geïnvesteerd, maar het is nog onduidelijk hoe snel de sector kan groeien en innoveren”.
Opslag energie
Dat neemt niet weg dat Van der Burg veel toekomst voor waterstof ziet. Niet alleen als vervanger van kolen en aardgas in de zware industrie, maar ook als opslag van windenergie die op de Noordzee geproduceerd wordt. “Je moet die energie op een gegeven moment gaan opslaan”, zegt hij. “Dat kun je dan converteren door middel van elektrolyse en dan kun je het direct gebruiken of bewaren. En daarnaast kan het een rol vervullen in de leveringszekerheid van energie. Als we de groene waterstof opslaan waar we nu aardgas opgeslagen hebben, dan draagt dat enorm bij aan de groene transitie”.
Een grote belofte dus, maar Van der Burg maakt nog een voorbehoud: “Waterstof is een middel, geen doel”, zegt hij. “Het doel is de klimaatopgave en het realiseren van CO2-reductie. En ja, waterstof kan daar een rol in spelen, maar er moet eerst geïnvesteerd worden in pilotprojecten, een betere ontwikkeling van de technologie en het opbouwen van de energieketen”.
Als het aan minister Jetten ligt is dat precies de volgorde die de Nederlandse waterstofontwikkeling aanhoudt. Het debat van woensdagavond gaat voornamelijk over de fundering van het Nederlandse beleid. Dat wordt de komende maanden verder uitgewerkt. Voor de zomer komt er nog een brief naar de Tweede Kamer waarin de plannen verder worden toegelicht.
