Update: Goedgekeurd! Zoals verwacht heeft een meerderheid in het Europees Parlement ingestemd met de nieuwe spelregels voor het landbouwbeleid. Die meerderheid bestond uit christendemocraten, sociaal-democraten, de liberalen en de conservatieven. De groene en linkse fracties zijn tegen omdat ze vinden dat de hervorming te slap is en niet ver genoeg reikt.
Groener, eerlijker, meer flexibel en transparant. Dat is de opzet van het nieuwe Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Na jaren van getouwtrek hakken Europarlementariërs vandaag de knoop door met een stemming in Straatsburg over het akkoord dat eerder dit jaar door de Europese ministers van Landbouw werd overeengekomen.
Laatste loodje
Om 16:15 uur vanmiddag komt het Europees Parlement met de uitslag van de stemming naar buiten. Zo komt een einde aan de jarenlange discussie over de verdeling van honderden miljarden aan landbouwsubsidies tot aan 2027.
Een meerderheid in het Parlement, vooral de grote middenpartijen en de rechterflank, is tevreden met het compromis dat nu op tafel ligt. Als zij instemmen met de hervorming kan het beleid volgend jaar al ingaan.
En dat is zeer grote stap, beaamt Annie Schreijer-Pierik (CDA), lid van de landbouwcommissie: “Dit resultaat is een compromis en tegelijkertijd misschien wel de belangrijkste hervorming sinds 1992. De uitvoering van de duurzaamheids-eisen voor de inkomenssteun zal een hele uitdaging worden voor Nederlandse boeren en tuinders”.
Kritiek
“Vote this CAP down” stelde Anja Hazekamp (PvdD) tijdens het debat. De Europarlementariër wees daarbij op de dubbelzinnigheid van het Europees Parlement, dat volgens Hazekamp wel de klimaatnoodtoestand uitroept maar vervolgens een landbouwbeleid aanneemt dat daar tegenin gaat.
Minister van Landbouw, Carola Schouten is het eens met de plannen. Anderen zijn niet gerust op een eerlijk speelveld voor Nederlandse boeren in Europa, met voorliggend akkoord. Europees Parlementslid Bert-Jan Ruissen (SGP) was als enige Nederlandse onderhandelaar nauw betrokken bij de hervorming. Hoewel hij de plannen ambitieus vindt, heeft hij ook twijfels.
Nederland, maar ook de andere lidstaten kunnen namelijk voor een deel zelf bepalen hoe ze met de regels uit het akkoord omgaan. Ruissen vreest dat Nederlandse boeren daardoor wellicht minder geld krijgen dan collega’s uit andere landen. Dit heeft ook te maken met de grootte van het stuk taart dat Nederland opeist.
De Tweede Kamer kwam eerder deze week namelijk tot een besluit waarbij de boer minder geld zou krijgen dan voordien het geval was. “Ik vrees dat een deel van de boeren zal afzien van de GLB-subsidies met al zijn groene voorwaarden als de voorwaarden toenemen terwijl de directe steun verder wordt afgebouwd”, aldus Ruissen. Diezelfde zorgen worden gedeeld door Europees Parlementslid Bas Eickhout (GroenLinks). Tijdens het debat benadrukte hij het belang van transparantie over de nationale invulling van het landbouwbeleid.
Schreijer-Pierik is het daarmee eens: “Het is van belang dat de rijksoverheid en provincies binnen het Nederlandse strategisch plan nu niet zomaar morrelen aan de inkomenssteun voor boeren, vaak familie- en gezinsbedrijven. Bijna de helft van de Nederlandse melkveehouders en een groot deel van de akkerbouwers zouden zonder GLB-subsidies een negatief inkomen hebben.”
Demonstraties
Een deel van de Nederlandse boeren reageert op het akkoord door zich op te maken op wat de Farmers Defence Force aankondigt als ‘de moeder aller demonstraties’ op 13 en 14 december. Dan trekken Nederlandse, Duitse en ook Poolse boeren naar Brussel om hun ongenoegen te uiten over de Europese Green Deal en de Van-boer-tot-bord-strategie waardoor boeren rekening moeten houden met tal van nieuwe regels.
Daarnaast werd eerder deze maand duidelijk dat de Europese varkensvleesindustrie, in tegenstelling tot andere deelsectoren binnen de landbouw, kampt met een moeilijke marktsituatie door corona, de Afrikaanse Varkenspest en de stikstofdiscussie. De uitweg? Directe inkomenssteun voor boeren. En daar kan het hervormde landbouwbeleid –mits het door de stemming komt – een belangrijke rol in hebben.
10 procent
Nu de Europese Unie in 2050 klimaatneutraal wil zijn, moet ook de landbouw grote stappen maken naar een duurzame toekomst. De intentie is om de klimaatdoelen te halen maar of dat gaat lukken is nog maar de vraag. De landbouwsector is goed voor ruim 10 procent van de Europese uitstoot van broeikasgassen.
En dat moet volgens de EU lukken met inkomenssteun voor boeren die bereid zijn duurzame vormen van landbouw over te nemen. Dat lijkt simpel, maar is het zeker niet. Klimaatactivisten als Greta Thunberg stellen dat de landbouwhervorming, is ingehaald door de Green Deal en nieuwe Europese klimaatdoelen en inmiddels achterhaald is. In verweer houdt Eurocommissaris Frans Timmermans vol dat er niet meer in zit.
