Wie denkt dat aanbesteden alleen draait om drempelbedragen, lastige formulieren en tijdrovende procedures vergist zich. Aanbesteden is de manier waarop overheden hun geld uitgeven: aan afvalwaterzuivering, ICT-systemen, scheepsbouw, onderzoek, koffieautomaten — noem maar op. Overheden mogen niet zomaar een voorkeursleverancier kiezen; want dat is vriendjespolitiek.
Aanbestedingsregels zijn óók een sturingsmiddel: overheden kunnen eisen stellen aan recycling, veiligheid of arbeidsvoorwaarden. En inmiddels is er in Brussel een nieuw politiek doel bijgekomen: “strategische autonomie”. De roep om meer ‘Europees’ te kopen klinkt luid en maakt nadrukkelijk deel uit van de opdracht van Eurocommissaris Séjourné.
Praat mee
Onderzoeken laten zien dat het mkb nu al moeite heeft om aan alle regels te voldoen. En laten we eerlijk zijn: wie ooit een aanbestedingsdossier heeft geopend, snapt waarom. Juist daarom is de lopende “openbare consultatie” zo belangrijk. Tot 26 januari kan iedere Europeaan zijn of haar ervaringen, zorgen en ideeën over aanbestedingen delen. Het Kenniscentrum Europa Decentraal wijst medeoverheden daar terecht actief op.
In de burelen van de Commissie gebeurde ondertussen iets opmerkelijks. Bij de start van de consultatie stond in het Have Your Say-portaal dat de consultatie zou gaan om een verordening; een wet die rechtstreeks werkt in alle 27 lidstaten. Een steviger ingreep dus dan een richtlijn, die nog in nationale wetgeving moet worden omgezet. Maar enkele uren nadat de consultatie live ging, verdween die passage geruisloos.
De keuze voor het soort wet – richtlijn of verordening – bepaalt hoe diep de EU ingrijpt in nationale aanbestedingsstelsels. Dat zo’n cruciaal onderdeel is verwijderd zonder toelichting of kans op feedback is onverstandig van de Commissie. Transparantie is geen bijzaak, als we het hebben over een regelstelsel dat álle overheden en tienduizenden bedrijven raakt.
Groei
De minister schreef begin dit jaar al aan de Kamer dat in 2026 nieuwe wetgeving gaat worden geschreven door de Europese Commissie. Daarbij worden ook veel deskundigen, branches en experts geraadpleegd. In de Stakeholder Expert Group on Public Procurement zitten elf specialisten waaronder een Nederlander: Sarah Schoenmaekers, hoogleraar Europees Economisch recht aan de Universiteit Maastricht. Verder zitten in de expert group onder meer een in Brussel gevestigd Nederlands bedrijf, de Europese vakbonden en de Europese werkgeverslobbyisten van BusinessEurope.
Inbreng uit de openbare consultatie, van experts, alle gesprekken tijdens werkbezoeken, info uit hoofdsteden – het gaat in 2026 allemaal in de mix bij het schrijfteam van de afdeling van de Europese Commissie met de toepasselijke naam GROW. En omdat aanbesteden veel Commissie-onderdelen aangaat, is over de concept-wetten binnen de organisatie en tussen de Eurocommissarissen een flinke discussie te verwachten.
Voor de zomer
De Europese Commissie wil er echter vaart achter zetten en heeft aangekondigd in het tweede kwartaal van 2026 met een wetsvoorstel te komen. Zodra dat af is, gaan 27 hoofdsteden, waaronder de Nederlandse regering, gecontroleerd door Eerste en Tweede Kamerleden, en het Europees Parlement onderhandelen. Dat zal een aantal maanden gaan nemen, zo niet jaren. Niet dat er ondertussen niets gebeurt. Zo bepaalde de Commissie op basis van bestaande regels in oktober nieuwe drempelbedragen voor aanbesteden. Zo’n besluit gaat redelijk geruisloos via zogeheten “comités”, waar ook weer Nederlanders in zitten.
Maar het fundamentele herschrijven van Europese aanbestedingsregels, de klus van volgend jaar in Brussel, is politiek pur sang. Het gaat over publieke waarden, strategische keuzes en de vraag wie in Europa straks toegang krijgt tot miljarden aan overheidsopdrachten. Dat biedt de kans om nu invloed uit te oefenen op de richting die de nieuwe regels opgaan. Dus als u werkt met, onder of dankzij aanbestedingen: dit is het moment om de consultatie op ‘Have your say‘ in te vullen. Die investering is goed besteed; want het nieuwe Europese aanbestedingsrecht gaat veel organisaties en bedrijven aan.
