Door Tijn Sadée, correspondent pendelend tussen Brussel en Zuidoost-Europa

Ik kan het niet mooier maken dan het is: in ‘mijn’ contreien in Zuidoost-Europa zijn miljoenen burgers overgeleverd aan politieke macho’s. Mannetjes met grote ego’s, en ze willen van geen wijken weten.
Aanstaande zondag, 2 oktober, zijn er verkiezingen in Bulgarije en Bosnië, twee Balkanlanden die kampen met corruptie en een zorgwekkende braindrain. Maar dezelfde mannetjes, verantwoordelijk voor decennia van wanbeleid, trekken nog altijd aan de politieke touwtjes.

Bulgarije is sinds 2007 EU-lid. Bosnië is slechts EU-toetredingskandidaat. Maar de wanhoop onder jongeren in beide landen is dezelfde. De Bulgaren gaan zondag voor de vierde keer in amper twee jaar tijd naar de stembus zonder enige hoop dat het deze keer wél een werkbare regering oplevert.
En in Bosnië is van een kritisch electoraat al bijna geen sprake meer: de meeste jongeren hebben al ‘met hun voeten’ gestemd door massaal hun land te verlaten. De leegloop van Bosnië heeft inmiddels de omvang van ruim 60.000 vertrekkers per jaar.

“Dit is een drama”, zegt Eurocommissaris voor Democratie en Demografie Dubravka Šuica. In mijn gesprek met haar – deze week, voor Brusselse Nieuwe – toont Šuica zich uitermate bezorgd over het fenomeen. Volgens haar is er sprake van “een Europese landkaart van ontevredenheid.” Bulgarije en Bosnië zijn hotspots op die kaart.

Cowboyhoed

Check de foto onderaan deze column, en daar staan de mannetjes gebroederlijk naast elkaar. Rechts de Bulgaar Bojko Borissov; links de Bosnische Serviër Milorad Dodik. Al jaren op rij vergiftigen zij het politieke klimaat op de Balkan.

Neem allereerst Borissov: meervoudig Bulgaars premier. Een man die ondanks alle schandalen telkens weer opduikt. Ik ontmoette hem voor het eerst toen hij nog burgemeester was van de Bulgaarse hoofdstad Sofia. Trots liet hij me in zijn werkkamer zijn cowboyhoed zien. Borissov, oud-karatekampioen en voormalig lijfwacht van de Bulgaarse communistische ex-president Todor Zjivkov, wilde méér: hij droomde in die dagen al van het hoogste politieke ambt in zijn land.

“Laat die Hollandse journalist de foto’s zien!”, blafte hij naar zijn assistent. Die startte op zijn computer gehoorzaam een diashow met beelden van nieuw geasfalteerde wegen en opgeknapte orthodoxe kerkjes. “Ik heb mijn stad mooier gemaakt”, zei Borissov die gedurende het hele interview de linkeroorlel van zijn assistent stevig tussen zijn vingers klemde.

Jaren later, toen Borissov was opgeklommen tot premier, lekten compromitterende foto’s van hem in een luxueuze hotelkamer met op het nachtkastje een pistool. In het geopende laatje lagen een paar goudklompen en twee stapels geld. Einde carrière voor Borissov? Ben je gek. Bij de verkiezingen, zondag, is hij weer volop in beeld “om van Bulgarije een beter land te maken.”

Vriend van Poetin

En dan links op de foto: Milorad Dodik, boegbeeld van de Bosnische Serviërs. Na de verwoestende oorlog in Bosnië (1992-1995) werd met een vredesakkoord het land opgedeeld in een Bosnisch-Servische republiek en een federatie van Bosnische moslims en katholieke Kroaten. Republiek en federatie zouden op den duur vast wel naar elkaar toegroeien, was de illusie.

Maar samenwerken is geen verdienmodel, ontdekte Dodik al snel. Haat zaaien, zo weet elke populist, levert op korte termijn veel meer stemmen op. En dus dreigt Dodik al jaren met de afscheiding van ‘zijn’ republiek en het opblazen van de broze constructie die Bosnië is.

Dodiks politieke vriend Poetin kijkt tevreden toe. Want onrust in Bosnië betekent onrust in de achtertuin van de Europese Unie, en dat is het gedroomde scenario van de Russische president. De Europese Unie zelf kijkt intussen angstvallig toe en hoopt dat mannetjes als Dodik en Borissov op een zonnige verkiezingsdag worden weggestemd door hun volk.

IJdele hoop? Het antwoord op die vraag kennen we zondagnacht, na het tellen van de Bulgaarse en Bosnische stemmen.

Volg Tijn op zijn reisblog www.balkandashboard.com