Column Cijfers en feiten | Hopelijk kan de dialoog met de boeren de verduurzaming van de sector versnellen

Elke week schrijft oud-hoofdeconoom van de Sociaal Economische Raad (SER) Marko Bos voor Brusselse Nieuwe een column over financiële zaken.

3 min. leestijd
Bron foto: iStock

Het leek wel alsof er deze week elke dag een deel van de Green Deal werd ingetrokken. Eerst werd vorige week de verplichte braaklegregeling tijdelijk opgeschort, daarna trok Ursula von der Leyen de pesticiden-wet in en uiteindelijk kwam Eurocommissaris Hoekstra met een afgezwakt voorstel over de doelen in 2040. Wat betekent het? En wat zijn de gevolgen, ook voor het klimaat?

2040

Onder druk van demonstrerende boeren slikt de Europese Commissie onderdelen van de Green Deal in. Vervolgens presenteert Eurocommissaris Hoekstra het voorstel om te streven naar 90 procent vermindering van uitstoot van broeikasgassen in 2040 (ten opzichte van 1990). Hoe zijn die twee acties met elkaar te rijmen?

Laten we beginnen met de doelstelling voor emissiereductie; de uitstoot. De EU heeft al doelstellingen voor het jaar 2030 (min 55 procent) en 2050 (netto-nul-emissie) vastgelegd. Volgens een eerder gemaakte afspraak wordt dit jaar ook een doel voor 2040 bepaald.

Het Europese Wetenschappelijke Adviescollege inzake Klimaatverandering heeft daarover vorig jaar advies uitgebracht: 90 tot 95 procent reductie, is volgens de wetenschappers noodzakelijk.

Minder vergaande variant

De Europese Commissie heeft nu gekozen voor de minder vergaande variant: min 90 procent. Dat blijft flink ambitieus, ook al geeft de omvangrijke impactanalyse aan dat het reeds ingezette beleid theoretisch gezien tot 88 procent emissiereductie zal leiden.

Daar hoort onderstaand plaatje bij. Dat illustreert de effectieve werking van het bestaande emissiehandelssysteem (ETS1) en het toekomstige ETS2 (voor gebouwen en wegtransport). De blauwe banen (in de grafiek) die de broeikasgasemissies weergeven van de energiesector, het transport en de industrie, zijn in de projectie voor 2040 sterk versmald. 

Dat geldt nadrukkelijk niet voor de lichtbruine band van de niet-CO2-emissies in de landbouw. Het gaat dan om methaanvorming in de pens van runderen (enterische fermentatie) wat tot uitstoot van gassen leidt. Zonder forse aanpassingen in met name de veehouderij (mest, kunstmest) gaat de bijdrage van de landbouw aan broeikasemissies steeds zwaarder wegen in het geheel en blijven de gestelde doelen buiten bereik. Een groter aandeel plantaardige productie lijkt hier een belangrijke sleutel.

Onder de streep

Maar, en nu gaan we technisch worden, je kunt ook nog kijken of ‘onder de streep’ de groene band van LULUCF kan worden verbreed. LULUCF staat voor ‘Land Use, Land Use Change and Forestry’ – in hoofdlijnen, de vastlegging van koolstof in bodem en in bossen. Door die absorptiecapaciteit te vergroten kun je emissies elders compenseren en daardoor uiteindelijk toch op net zero (nul) uitkomen.

Maar ook als dat lukt, dus het optimaliseren van LULUCF, zal de landbouw wat moeten inleveren, want er is grond nodig voor bosbouw en door verhoging van het waterpeil in veenweidegebieden gaat de landbouwproductie omlaag.

Toekomst van de landbouw

De Europese Commissie heeft ondertussen een ‘strategische dialoog’ over de toekomst van de landbouw in de EU opgezet. Hopelijk kan de dialoog de verduurzaming van de sector versnellen door het helpen ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen.

Voorlopig is daarvoor nog een derde van het EU-budget beschikbaar. Door meer gerichte inzet van dat geld moet het mogelijk zijn de benodigde transitie naar duurzaamheid op een voor boeren én burgers perspectiefrijke manier vorm te geven.