Corruptie is een thema tijdens de verkiezingscampagne. Corruptie van Europarlementariërs, die geld hebben geaccepteerd om voor bepaalde resoluties (soort moties) te stemmen. Maar ook corruptie bij medewerkers van politieke partijen die geheime informatie doorspeelden naar China. Maar er is niet veel meer corruptie dan voorheen. Dat blijkt uit het rapport van Transparency International dat een beeld geeft van de gepercipieerde wereldwijde corruptie onder ambtenaren en politici. Het gaat dan niet om harde cijfers, maar om de ervaringen en waarnemingen van landendeskundigen en zakenlieden.

Nederland

Het gaat om de meest recente Corruption Perception Index. De perceptie van corruptie ondermijnt het vertrouwen in soevereiniteit, publieke instellingen en de democratie. Op een schaal van 0 (volledig corrupt) tot 100 (géén corruptie) kwam het wereldgemiddelde vorig jaar uit op 43. Op de ranglijst van 180 onderzochte landen kwam Denemarken met 90 punten het beste uit de bus. Met een score van 11 staat Somalië te boek als meest corrupte land ter wereld.

Het kaartje toont voor West-Europa en de EU de landen met de hoogste en de laagste scores. Noord-Europa gaat daarbij aan kop. Nederland volgt op enige afstand met 79 punten (dat is wat lager dan in eerdere jaren). Estland (inmiddels 76 punten) en Italië (56 punten) hebben de afgelopen jaren effectief werk gemaakt van corruptiebestrijding. Daarentegen is het Verenigd Koninkrijk fors gestegen op de ranglijst. Brexit is ook in dit geval weinig heilzaam bewezen.

Binnen de EU is Hongarije als ‘onliberale democratie’ een voorbeeld voor veel radicaal-rechtse politiek, het land met de hoogste gepercipieerde corruptie. De score van 42 ligt net onder het wereldgemiddelde (van 43). De kandidaat-lidstaat Oekraïne scoort nog niet goed (36), maar sinds het land in 2014 zich stevig wendt richting de EU heeft het wel 10 punten weten te winnen.

Sterke democratie, minder corruptie

Voor het tegengaan van corruptie is een goed functionerende rechtsstaat van levensbelang. Het is geen toeval dat er een sterke correlatie is tussen de posities van landen op de corruptie-index en de  rechtsstaatindex. Ook in dit klassement gaat Denemarken binnen de EU aan kop en sluit Hongarije de rij. Meer in het algemeen zien we dat sterke democratieën minder corruptie kennen.

In meer autoritair geregeerde landen kan corruptie welig tieren. De Europese Commissie heeft vorig jaar een ontwerprichtlijn ingediend om de anti-corruptiewetgeving in de 27 lidstaten te harmoniseren en in lijn te brengen met het VN-verdrag tegen corruptie.

Vertrouwen

Concluderend, wil de Europese Commissie de waarden van de EU, de effectiviteit van het EU-beleid, de rechtsstaat en het vertrouwen in bestuurders en in publieke instellingen beschermen. “Corruptie is zeer schadelijk voor de samenleving, voor onze democratieën, voor de economie en voor individuen.” 

Het Europees Parlement heeft inmiddels in eerste lezing zijn positie op het voorstel bepaald en de voorstellen van de Commissie verder aangescherpt. Toeval wil dat het in het aanbevolen half jaar om dit wetgevingsproces af te ronden, het aan EU-voorzitter Hongarije is om corruptiebestrijding binnen de EU op een hoger plan te brengen