Van alle coalitiepartijen heeft de VVD de moeilijkste positie in de EU. Op 8 mei ondertekende de Europese liberale fractie (Renew), waarin de VVD zit, een declaratie. Daarin staat dat de Renew-fractie op geen enkele manier wil samenwerken met radicaal rechts. Niet op Europees niveau, maar ook niet op nationaal niveau. “De opkomst van radicaal rechtse partijen in Europa is een bedreiging voor de Europese waarden en de fundamentele rechten van burgers,” staat in de declaratie.
Lastig gesprek voor VVD
Verschillende politici en Europarlementariërs zetten dan ook vraagtekens bij deze nieuwe coalitie van de VVD met de PVV. De PVV is in het Europees Parlement aangesloten bij de meest rechtse fractie: Identiteit en Democratie (ID). Sophie in ‘t Veld (Volt) deelde de verklaring Renew Europe nogmaals op X, als herinnering. Later voegde ze toe: “Een echte liberaal stapt nu uit de VVD.”
Tijdens het debat in Nieuwspoort woensdag werd Europarlementariër Bart Groothuis (VVD) hierover ook aan de tand gevoeld. Hij kon weinig goeds zeggen over de ID-fractie. Volgens hem doet de fractie niets. “Als we stemmen over amendementen, komen ze altijd met één amendement, waarin staat dat ze het geheel afkeuren. Daarna gaan ze snel naar Place Luxemburg (het plein voor het Europees Parlement, red.) om lekker champagne te drinken.”
Gerben-Jan Gerbrandy (D66) wil na de verkiezingen een hartig woordje spreken met de VVD. Ondanks het feit dat Groothuis en de VVD afstand nemen van radicaal rechts. En volgens hem wordt dat “best een lastig gesprek.” D66 en VVD maken allebei deel uit van de liberale Renew-fractie in het Europees Parlement. Of VVD nu lid mag blijven van de Europese Renew-fractie is niet duidelijk. Op die vraag van Brusselse Nieuwe kwam vooralsnog geen reactie.
Serieus gesprek
Ook volgens kandidaat-Europarlementariër Anita Pannebakker (D66) moet er na de Europese verkiezingen een serieus gesprek plaatsvinden met de VVD. D66 wil in het Europees Parlement niet samenwerken met rechtse fracties. Dus niet met de conservatieve fractie ECR en helemaal niet met de eurosceptische fractie ID. Maar ook willen zij op Europees niveau niet samenwerken met partijen die op nationaal niveau een coalitie vormen met een partij die deel uitmaakt van de ECR- of ID-fractie. Dat zei Pannebakker woensdag tijdens het Europese verkiezingsdebat in Holland House.
Het ziet ernaar uit dat het lastige gesprek er gaat komen. De fractievoorzitter van de liberalen in Europa, Valerié Hayer, keurt de coalitie van de VVD met de PVV streng af. “De PVV staat lijnrecht tegenover de manier waarop wij denken over waarden, de rechtsstaat, de economie, het klimaat en natuurlijk Europa. Een overeenkomst met zo’n partij komt erop neer dat we ons buiten de waarden plaatsen die wij zo koesteren.” De dag na de verkiezingen gaat ze in gesprek met alle leden van haar fractie, waaronder de VVD. Of de VVD lid zal mogen blijven van de Europese Renew-fractie is vooralsnog niet duidelijk. Op die vraag van Brusselse Nieuwe kwam geen reactie.
Weerstand Europese sociaaldemocraten
Tijdens het debat in de Tweede Kamer over de Staat van de Europese Unie, zegt Europarlementariër Mohammed Chahim (GroenLinks/PvdA) weinig moois over de nieuwe coalitie. “We zijn inderdaad op een keerpunt. Een keerpunt waarop we onze rechtsstaat en onze reputatie aan het afbreken zijn in Europa. Dat is erg jammer. Nederland staat er juist internationaal om bekend dat we de rechtsstaat hoog in het vaandel dragen. En nu gaan we in zee met de broer van Orbán (verwijzend naar Wilders).” Hij vraagt zich af of we ook steeds gaan dwarsliggen, zoals Orbán, en de EU van binnenuit willen afbreken.
De sociaaldemocratische pan-Europese partij PES, waartoe de PvdA behoort, vindt het schandalig dat de liberale pan-Europese partij (ALDE) en de christendemocratische pan-Europese partij een radicaal rechtse regering in Nederland mogelijk maken. PES vindt dat ze niet hadden mogen toestaan dat de nationale partijen VVD, NSC en BBB, die bij deze pan-Europese partijen zijn aangesloten, een coalitie zouden vormen met een partij zoals de PVV.
Onduidelijkheid
Het is nog niet duidelijk welke gevolgen de Nederlandse coalitie heeft voor BBB en NSC in Europa. Beide partijen willen zich aansluiten bij de Europese christendemocratische fractie EVP, maar de EVP moet dat nog goedkeuren. Een woordvoerder van de EVP laat aan Brusselse Nieuwe weten dat de coalitie van NSC en BBB met de PVV een negatief effect kan hebben op de onderhandelingen met de EVP. Maar hij kon daar niets over zeggen met zekerheid.
Eerst zal het CDA binnen de EVP een advies uitbrengen. Daarna zal de rest van de EVP hierover stemmen. Meestal volgt die stemming het advies. Europarlementariërs van het CDA hebben al gezegd dat ze meer overeenkomsten met de BBB en NSC zien dan verschillen.
