16:00 uur | Migratiegesprekken worden voortgezet in Rome
Tijdens het migratieontbijt heeft Dick Schoof samen met Italië en Denemarken afgesproken om het gesprek over migratie later voort te zetten. Omdat er vandaag weinig vooruitgang werd geboekt, organiseren de drie landen op 5 november in Rome een technische bijeenkomst met een groep gelijkgestemde EU-lidstaten.
Volgens de Italiaanse premier Giorgia Meloni gaat het om “innovatieve oplossingen voor migratiebeheer”. Aan tafel zaten vandaag onder meer Oostenrijk, België, Griekenland, Polen en Zweden – en naar verwachting schuiven zij ook in Rome weer aan.
Doel is om afspraken te maken over snellere terugkeer van migranten en een bredere lijst van veilige herkomstlanden. De bijeenkomst van vandaag in Brussel was dus een opwarmer: het echte werk volgt in Rome. Dat is misschien maar goed ook, gezien de uitloop van de andere onderwerpen.
15:30 uur | Uitloop en Europese auto-industrie
Tijdens de lunch zouden de regeringsleiders het over klimaat hebben, maar het gesprek over Oekraïne liep uit. Om 16.00 uur geeft de Oekraïense president Zelensky een persconferentie. Het probleem zit niet bij het negentiende sanctiepakket, maar bij de bevroren Russische tegoeden. Slowakije blokkeerde het sanctiepakket, maar lijkt die blokkade nu te hebben opgeheven na toezeggingen over een zogeheten ‘review’ van het Europese verbod op de verkoop van nieuwe auto’s met een verbrandingsmotor vanaf 2035. De Europese Commissie komt later dit jaar met een evaluatie.
Dat is overigens niet de eerste keer dat de Europese auto-industrie ter tafel komt. Er dreigt namelijk een tekort aan chips voor de Europese auto-industrie na de Nederlandse schermutseling met chipfabrikant Nexperia. Begin oktober ontbood het ministerie van Economische Zaken namelijk de CEO van Nexperia uit zijn functie. Hij wordt beschuldigd van verdachte investeringen in een ander Chinees bedrijf dat hij bezit en een poging tot het ontslaan van kritische topmensen van de chipfabrikant.
China vatte het voorval niet licht op en verbood de export van alle chips uit Nexperia-fabrieken, waardoor nu een tekort op halfgeleiders voor de Europese auto-industrie dreigt. Demissionair minister van Economische Zaken Vincent Karremans sprak deze week met zijn Chinese collega, maar het lukte hem niet om het verbod op te heffen. Meerdere regeringsleiders drongen er bij de Commissie dan ook op aan om tegenmaatregelen te nemen tegen de Chinese exportblokkades. In een poging om de gemoederen te bedaren wees Schoof er vanochtend op dat de Nederlandse maatregel geen aanval is op China, maar uitsluitend een reactie op het wanbeleid van de Nexperia-topman.
13:00 | Schoof zet woningbouw op de agenda
Demissionair premier Dick Schoof hoopt op vereenvoudiging van Brusselse regelgeving, zowel over klimaatregels als over huisvesting. Hoewel huisvesting een nationale competentie blijft heeft Nederland Brussel nodig om de boel te versoepelen zodat er meer gebouwd kan worden. Onder meer de Europese stikstofregels zitten de woningbouw in Nederland in de weg, maar daarover spreekt Schoof niet. Hij laat in het ongewis welke regels er versoepeld moeten worden.
Ook over de klimaatregels is Schoof weinig concreet. Daarover laat hij alleen los dat de doelen overeind moeten blijven, maar dat de EU wel moet kijken naar of de regels haalbaar zijn voor burgers en bedrijven.
12:30 uur | Voorzitter Europees Parlement moet zich verantwoorden
Voorzitter van het Europese Parlement Roberta Metsola moest tijdens haar bezoek aan de regeringsleiders uitleggen waarom een versimpeling van bepaalde wetgeving deze week geen meerderheid haalde in het Europees Parlement. Het gaat om anti-wegkijkwet en de rapportageplicht. De wetten – die vorige termijn al werden aangenomen – moeten bedrijven ervan weerhouden gebruik te maken van producten die met kinderarbeid, slavenarbeid of andere mensenrechtenschendingen geproduceerd waren. Ook moeten bedrijven rapporteren over de CO2-uitstoot en waterverbruik in de keten.
Haar uitleg: “De ene kant van het Parlement vond de regels niet streng genoeg. De andere kant vond de regels juist te streng”, zegt Metsola. “We moeten nu aan de slag om in de volgende plenaire sessie de wetten alsnog in te stemmen.” Volgens haar moet er mogelijk water bij de wijn. Maar ze benadrukt wel dat ze een meerderheid met de radicaal rechtse fracties niet uitsluit.
12:15 uur | Duitsland hamert op concurentiekracht
Voor de Duitse bondskanselier Merz is vooral de concurentiekracht van Europa belangrijk. Vanmiddag spreken EU-leiders tijdens de lunch over de Europese economie en de klimaatdoelen. Merz kijkt er met goede moet naar uit. Zijn brief, waarin hij een herbeoordeling eist van Europese wetten eist, is inmiddels door twintig EU-landen ondertekend. Ook Nederland ondertekende de brief. Ze willen overregulatie tegengaan om weer te kunnen concureren met de rest van de wereld.
Deze week ging het trouwens nog mis in het Europees Parlement. Het eerste zogeheten Omnibuspakket, bedoeld om bestaande wetgeving te vereenvoudigen, kreeg niet genoeg steun. En dat terwijl er achter de schermen al wel een deal over was. “Een grote fout”, zegt Merz over de stemming in Straatsburg. “We moeten met de fracties in het Parlement in gesprek”. Belangrijk want zonder de steun van het Parlement kunnen bestaande wetten niet zomaar aangepast worden.
11:15 | EU-buitenlandchef stelt De Wever gerust
Voor EU-buitenlandchef Kaja Kallas staat Rusland vandaag hoog op de agenda. Het negentiende sanctiepakket moet er komen, want de EU moet Rusland ieder financieel middel om de oorlog voort te zetten ontnemen. Daarnaast noemt ze de financiële steun aan Oekraïne met Russische bevroren tegoeden: “Rusland is de agressor, dus Rusland moet betalen.” Ook stelt ze de Belgische premier Bart de Wever gerust: geen enkel land zou de risico’s van deze lening alleen moeten dragen.
Met deze maatregelen hoopt Kallas drie signalen te geven: aan Oekraïne: de EU blijft Oekraïne steunen; aan Rusland: de EU heeft een langere adem dan Rusland om deze oorlog uit te zitten en aan de VS: de EU is wel degelijk in staat om zelfstandig maatregelen te nemen tegen Rusland.
10:50 uur | Klimaat hoog op de agenda voor Griekenland
De Griekse premier Kyriakos Mitsotakis steekt zijn gesprek met de pers meteen scherp in. Hij wil flexibiliteit op het gebied van klimaat. “We moeten klimaatneutraal zijn in 2050, maar deze transitie mag niet ten koste gaan van onze industrie”, zegt hij.
De EU-leiders spreken tijdens de lunch over concurrentiekracht en klimaat. De ministers van Klimaat hebben eerder deze week al tussendoelen voor 2035 en 2040 op papier gezet, de vraag is of de leiders het daar vandaag over eens worden. Deze tussendoelen zijn nodig voor de VN-klimaattop die op 10 november begint.
Mitsotakis benadrukt ook meteen het belang van betaalbare energie: “Een sterke Europese economie kan niet bestaan met grote verschillen in de energieprijzen in de verschillende lidstaten. Ik ben daarom blij dat de Europese Commissie dit probleem erkent, en werkt aan manieren om de energieprijzen in Europa te verlagen.”
10:40 uur | Ook Luxemburg over garanties
De Benelux-landen lijken op één lijn te zitten. De Luxemburgse premier Luc Frieden wil ook dat geld van bevroren Russische tegoeden gebruikt wordt om Oekraïne te helpen. Maar dat geld (voor de herstelleningen) kan de EU niet zomaar afpakken. Hij wil net als de Belgische premier De Wever keiharde juridische garanties. Hij wacht nog op een voorstel van de Europese Commissie. Voorzitter Von der Leyen had beloofd om voor deze top met een tekst op papier te komen.
10:30 | Zelensky is binnen
Rusland laat niet zien dat het de oorlog in Oekraïne wil stoppen. Dat zegt de Oekraïense president Volodimir Zelensky voorafgaand aan de EU-top in Brussel. De landen zijn het volgens geruchten al eens over het negentiende sanctiepakket tegen Rusland. De Russische schaduwvloot, banken en de energiesector, waaronder de gasimport, worden daar in aangepakt. Tegelijkertijd kondigde ook de Amerikaanse president Donald Trump sancties tegen Rusland aan.
“Die sancties zijn heel belangrijk voor ons”, zegt Zelensky. Hij hoopt dat de sancties ook elders ter wereld landen er toe aanzetten tegen Rusland op te treden. Maar vooruit lopen op de feiten wil hij nog niet. Op de vraag of de sancties daadwerkelijk een verschil gaan maken in de oorlog met Rusland zegt Zelensky: “We gaan het zien.”
Later vandaag praten EU-leiders over verdere steun aan Oekraïne.
10:10 uur | Oostenrijk wil ook garanties
Ook Oostenrijk wil garanties tijdens de top over tegoeden. Het land heeft een apart probleem, want Oostenrijk heeft in Rusland een boete gekregen van meer dan twee miljard euro. Dat geld is al in beslag genomen. De Russen legde de sanctie op omdat de Raiffeisenbank de tegoeden van de rijke Rus Oleg Deripaska heeft bevroren.
Hij wil dat de andere lidstaten meebetalen aan de boete omdat de EU-landen samen tot de sancties hebben besloten.
9:50 uur | Schoof: samen garant staan
Demissionair premier Schoof heeft begrip voor zijn Belgische collega De Wever. Het gebruik van bevroren Russische tegoeden voor Oekraïne moet technisch en financieel uitvoerbaar zijn, zegt Schoof. Hij begrijpt de Belgische zorgen.
Maar steun voor Oekraïne is ontzettend belangrijk, stelt de Nederlandse premier. De EU steunt Oekraïne al militair, humanitair en financieel en er is al flink wat in het land geïnvesteerd. De munitievoorraden en geldpotjes raken op. Het Russisch geld op Europese banken kan dus voor verlichting zorgen.
“We gaan er vandaag goed over praten”, zegt Schoof. Hij hoopt dat de EU en de G7 landen garant willen staan voor het geld. Want de Russische tegoeden worden, als de EU-landen eruit komen, in leningen aan Oekraïne gegeven. Leningen die pas moeten worden terugbetaald zodra de oorlog voorbij is. Voor welk bedrag Nederland garant zou staan kan Schoof nog niet zeggen. “Die verdeelsleutel moet nog gemaakt worden.” Bovendien wordt het bedrag van honderden miljarden niet in één keer aan Oekraïne overgemaakt.
9:30 uur | België wil garanties
De Belgische premier Bart de Wever wil bikkelharde garanties van de andere Europese leiders voordat hij akkoord gaat met het gebruiken van bevroren Russische tegoeden voor Oekraïne. Er staat veel geld van Russische miljonairs op rekeningen die door het bedrijf Euroclear gevestigd in Brussel gebruikt wordt.
De Wever wil dat alle landen garant staan voor het geval er schadeclaims komen. “Dit is een unieke situatie, zelfs in de Tweede Wereldoorlog, hebben we dit niet gedaan. Ik wil op z’n minst een juridische onderbouwing zien en tot op heden heb ik nog niks gekregen.”
De Belgische premier wil ook dat andere landen uit de kast komen. “Er is meer geld dat bevroren is in andere landen, maar die zijn erg stil tot op heden.” De Wever vreest ook dat Rusland tegenmaatregelen neemt door geld van westerse banken af te pakken. “We gaan het samen doen of we beginnen er niet aan”, aldus de premier.
8:30 uur | Weber staat de pers toch even te woord
De leider van de christendemocraten in het Europees Parlement Manfred Weber begint positief. Volgens hem is er goed nieuws te melden: de regeringsleiders stemmen vandaag in met het negentiende sanctiepakket en dat is nodig omdat “Poetin geen vrede wil”. “We zijn in Europa meer dan ooit verenigd.”
In het Europees Parlement haalde de (geheime) stemming om twee wetten te versimpelen (anti-wegkijkwet en de rapportageplicht) geen meerderheid. De wetten – die vorige termijn al werden aangenomen – moeten bedrijven ervan weerhouden gebruik te maken van producten die met kinderarbeid, slavenarbeid of andere mensenrechtenschendingen geproduceerd waren. Ook moeten bedrijven rapporteren over de CO2-uitstoot en waterverbruik in de keten. Sinds de verkiezingen wil Brussel, met de christendemocraten voorop, de wetten aanpassen. Het zou teveel administratieve rompslomp opleveren en bedrijven in de weg zitten.
Weber noemt de stemming een “teleurstelling”. Hij vraag zich hardop af op de socialisten nog wel te vertrouwen zijn.
8:25 uur | Prioriteiten liberalen
Zodra de klok acht keer slaat rijden de zwart-glimmende dienstauto’s van de liberalen het binnenplein van het Palais d’Egmond op. In korte, heldere zinnen – zeker gezien het uur van de dag – worden hun prioriteiten van de Top uiteengezet: de Russische bevroren tegoeden moeten aan Oekraïne worden uitgekeerd en lidstaten moeten het migratiepact uitvoeren.
De Europese leiders vandaag aanwezig, die van Frankrijk, Ierland en Estland, staan de media niet te woord. Ongetwijfeld laten ze zich meteen het Palais inlokken door de charmante glimlach van hun partijleider. Zelfs Macron, die de vragen van het journaille naar zich toe krijgt geschreeuwd, doet het af met een wuif en verdwijnt achter de statige deuren
8:15 uur | Christendemocraten hebben haast
Ze lijken haast te hebben, de leiders van de christendemocraten. Op de zogeheten voortop, net voor aanvang van de daadwerkelijke top in het raadsgebouw, komen leiders van de Europese fracties altijd even bij elkaar om de koers van de dag te bepalen. En waar de meesten altijd even met de pers komen praten, lopen ze vandaag straal langs de camera’s en microfoons door.
Commissievoorzitter Ursula von der Leyen bijvoorbeeld. Haar blauwe pak beweegt zich vlot van de deur naar de trap naar boven. Ook Parlementsvoorzitter Metsola doet het af met een knikje naar de pers. En de Duitse bondskanselier Merz blijft ook niet staan. Hoogstens de Italiaanse vice-premier van Italië Antonio Tajani blijft twee tellen staan. Om grapjes uit te wisselen met de Italiaanse pers.
7:30 uur | Viktor Orbán komt later
Viktor Orbán sluit pas vanmiddag aan bij de Europese top. De Hongaarse premier mist daardoor het eerste deel van de vergadering, inclusief het gesprek met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, die persoonlijk naar Brussel is gekomen. Officieel komt Orbán later vanwege de herdenking van de Hongaarse revolutie van 1956. Tot zijn aankomst wordt Hongarije aan tafel vertegenwoordigd door de Slowaakse premier Robert Fico, die samen met Orbán kritisch is op het negentiende sanctiepakket tegen Rusland
7:00 uur | Welkom bij het liveblog van Brusselse Nieuwe
Vandaag komen de regeringsleiders bij elkaar in Brussel. Iets eerder dan gebruikelijk. Dick Schoof wordt al rond half negen op de rode loper verwacht, aangezien hij aanschuift bij twee ontbijtsessies: eentje over migratie en een over concurrentiekracht. Bij migratie gaat het over de brief van negen EU-landen die het Europees Hof voor de Rechten van de Mens oproepen terughoudender te zijn bij het toetsen van nationaal beleid. Nederland tekende die verklaring niet, tot ergernis van de PVV.
Na het ontbijt begint de dag met een bespreking over Oekraïne, waar ook president Zelensky aansluit. De regeringsleiders hopen een akkoord te bereiken over het negentiende sanctiepakket tegen Rusland. Ook zal het gaan over het inzetten van de bevroren Russische tegoeden, maar daar wordt nog geen akkoord verwacht.
Tijdens de lunch staat de versimpelingsagenda en het Draghi-rapport op het programma en in de middag volgen defensie, migratie en huisvesting. De dag eindigt met een diner met ECB-president Christine Lagarde.
Wij houden vandaag alles voor je bij.
