Te midden van de prille lentezon in Straatsburg, merkt een Europarlementariër op: “We hebben geen kerstboom versierd met wensen, we willen echt wat met die wensen doen en dat moet met slagkracht gebeuren.” De spreker doelt op de voorstellen die voortkwamen uit de Conferentie over de Toekomst van Europa, een door Europese burgers aangestuurde reeks debatten en discussies. Eén van die voorstellen is het afschaffen van unanimiteit en vetorecht; alle lidstaten van de Europese Unie moeten het nu eens zijn met elkaar om tot bepaalde besluiten te komen, bijvoorbeeld over defensie. Om echt gehoor te geven aan de voorstellen die voortkwamen uit de Conferentie, moeten de Europese verdragen wellicht gewijzigd worden. Of dat kan, bijvoorbeeld via een conventie, ligt vandaag op tafel.  

“Het minimum dat Europa nodig heeft om te overleven”

De Belgische Europarlementariër Guy Verhofstadt wil snellere besluitvorming in de Europese Unie en is daarom vóór het aanpassen van de Europese verdragen: “Zij die nog twijfelen over de resolutie, wil ik graag herinneren aan wat er de afgelopen tijd is gebeurd rond de sancties tegen Rusland. De Amerikanen waren direct in staat, met een uitvoerend bevel van de president, een olie-embargo tegen Rusland uit te roepen. Drie weken heeft hen dat gekost, en ons? De Europese Unie deed er drie maanden over om tot zo’n conclusie te komen”

“Europa is niet klaar voor de wereld van morgen. Dit is geen wereld van natiestaten, maar van rijken zoals China en Amerika. In Europa moet niet langer het vetorecht gelden en dergelijke. We moeten werk maken van snelle besluitvorming. Daarom wil ik een conventie waarin we ons toespitsen op de unanimiteitsregel en het vetorecht. Dit is het minimum dat wij nodig hebben om te overleven!”

Eurocommissaris wil meer Europese bevoegdheden

De Kroatische Eurocommissaris voor Democratie en Demografie Dubravka Šuica reageert gematigder: “We hebben de burgers een stem gegeven, we hebben geluisterd. En die moeten we nu ook opvolgen. Zoals we dat hebben afgesproken in de gemeenschappelijke verklaringen aan het begin van de Conferentie over de toekomst van Europa.”

“De instellingen kunnen al heel veel doen, het eerste voorstel van de Europese Commissie dat voortvloeit uit deze Conferentie wordt al in september door voorzitter Ursula von der Leyen aangekondigd. We mogen niet vergeten dat Europa, zelfs tijdens een pandemie of oorlog, op domeinen die niet in de Europese verdragen vermeld staan, invloed kan uitoefenen. Ik ben voorstander van een Europa dat meer verantwoordelijkheden opneemt op vlak van defensie en volksgezondheid”.

Hoogeveen en Hoekstra voelen niet veel voor verdragswijziging

Europarlementariër Michiel Hoogeveen (JA21) neemt geen hand voor de mond tijdens het debat: “Een conventie om de verdragen te veranderen. Waarom? We moeten naar de burgers luisteren. Nou, laat ik dat eens doen: wat denken de Nederlanders? Ze zijn tegen het afschaffen van het vetorecht, tegen een Europees asielbeleid, de transnationale kieslijsten kan niemand wat schelen en slechts 1 op de 10 vindt Europese belastingen een goed idee.” Hoogeveen stelt dat als hij met Europese burgers praat, er vooral wordt aangegeven dat ze willen dat er wordt ingezet op een sterke gemeenschappelijke markt. “Laten we daar dan op focussen”, concludeert Hoogeveen.

Eerder gaf minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra in de Eerste Kamer aan dat hij een verdragswijziging niet noodzakelijk acht: “Ik zou heel graag willen dat we veel van de inhoudelijke punten behandelen, zonder ons blind te staren op de discussie over de verdragswijziging.” Volgens Hoekstra is 93% van de suggesties uit het burgerpanel door te voeren zonder verdragswijziging, hij wil dan ook de voorstellen inhoudelijk bediscussiëren en dan pas kijken of een verdragswijziging echt nodig is.

Europese ruggengraat

Een afschaffing van het vetorecht, maar ook meer bevoegdheden voor de Europese Unie als het aankomt op gezondheid en energie. Het is slechts een greep uit de 49 voorstellen die de conclusie van de Conferentie over de toekomst van Europa rijk is. Maar om dit te realiseren, er daadwerkelijk beleidsveranderingen van te maken, moet er wellicht een wijziging komen in de Europese verdragen. Deze bindende overeenkomsten tussen de Europese lidstaten hebben de wetgevingsprocedures, doelstellingen en werking van de Europese instellingen vastgelegd en vormen daarmee de ruggengraat van de Europese Unie.