Binnen een maand heeft de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de hele wereld toespraken gehouden om steun voor zijn land te krijgen in de oorlog met Rusland. Het begon met een speech in het Europees Parlement, de Verenigde Staten volgden, daarna de NAVO, Japan, Canada, Israël, Australië, Groot-Britannië. En de parlementen van een paar EU-lidstaten, waaronder Nederland, ontvingen de president op een scherm. De toespraken, telkens doorspekt met lokale verwijzingen, ontvingen meer dan eens een staande ovatie. Maar wat vraagt Zelensky eigenlijk van de Europese lidstaten?
Lidmaatschap
Dat Oekraïne bij de EU wil, is duidelijk. Hij sprak Mark Rutte er nog op aan in zijn toespraak in de Tweede Kamer, de vijftiende speech uit de internationale reeks: “Ons lidmaatschap hangt van jou af, vriend Mark.” Dat was ook het verzoek waarmee Zelensky een kleine maand eerder het Europees Parlement toesprak. Zijn verzoek tot lidmaatschap was in Brussel ontvangen, Commissievoorzitter Ursula von der Leyen had een paar dagen voor de speech zelfs al gezegd: ‘Oekraïne hoort bij ons en we willen het land in de EU‘. Toetreding tot de Europese Unie is normaal een jarenlang proces en ondanks de toenaderende woorden van Von der Leyen is er van een ‘versneld proces’, een oplossing die door sommigen wordt aangedragen, nog geen sprake.
No-fly zone
De oproep aan de NAVO tot het afkondigen van een no fly-zone voor Rusland klinkt sinds het begin van de oorlog, maar tegenover nationale parlementen begint Zelensky daar de laatste tijd niet altijd meer over. Hij heeft het geprobeerd bij en NAVO-top, en bij NAVO-landen Israël en de Verenigde Staten. Ook in de Duitse Bundestag klonk op 17 maart nog de oproep: sluit het luchtruim. In België, op 31 maart, concludeerde Zelensky dat de Europeanen misschien niet dapper genoeg zijn om het luchtruim te sluiten. De oproepen zijn tot nu toe tevergeefs.
Van het gas af
Zelensky had er geen toespraak voor nodig: de president van Litouwen maakte gister bekend dat het land per april stopt met de import van Russisch gas. Een grote stap, want het land is -net als de hele EU- voor 40 procent afhankelijk van dat gas. “Als wij het kunnen, dan kan de rest van Europa het ook!”, aldus president Nausėda.
Maar tot dusver zijn ze het enige land dat die stap heeft gezet. Op die afhankelijkheid van Russisch gas is Zelensky in zijn toespraken kritisch geweest: zo sprak hij de Duitsers streng toe op het onlangs gestopte Nord Stream 2-project. Oekraïne had al veel eerder gewaarschuwd dat die oliepijplijn een wapen was voor Poetin, “maar jullie bleven volhouden dat het slechts een commercieel project was”, aldus Zelensky. In Denemarken, op 29 maart, was de boodschap duidelijk: stop met Russisch gas. Ook België en Nederland werden in hun toespraken daar in klare taal toe opgeroepen.
Diamanten of vrede
België moet vrede boven diamanten stellen, aldus Zelensky afgelopen week. Het is een oproep die hij ook aan Zwitserland en Italië doet: stop met het faciliteren van rijke Russen. In Italië, een plek waar oligarchen graag aanmeren met hun jacht bij hun villa’s in Toscane of Sardinië, werd opgeroepen door Zelensky: bevries alle tegoeden van Russen met enige invloed.
Wapens
In Zweden, op 24 maart, was Zelensky’s speech deels een dankwoord: het land had net besloten meer wapens te sturen, waaronder 5000 anti-tankwapens. Een ‘historisch besluit’, volgens de Oekraïense president. De roep om wapens klonk in meer landen: Duitsland is om meer militaire steun gevraagd, Frankrijk kreeg het verzoek om militair materieel en vliegtuigen te sturen. Ook in Nederland en België werd afgelopen week de oproep gedaan: stuur meer wapens.
Stop de handel
Een oproep die eigenlijk overal wel terugkomt: stop alle handelsbetrekkingen met Rusland. Zo ook in Nederland. Al begrijpt Zelensky heus wel, volgens Mark Rutte, dat je dat niet zomaar ‘overnight‘ kan doen.
Wederopbouw
Een nieuwe ontwikkeling in de toespreken, is dat landen nu gevraagd wordt mee te helpen aan de wederopbouw van Oekraïne. Aan de wederopbouw wordt al even gewerkt, zo maakte de Europese ontwikkelingsbank begin maart twee miljard euro vrij om te investeren in dat project. Zelensky stelt landen nu voor een stad te ‘adopteren’. Denemarken kreeg Mykolaiv toegewezen, een stad aan de Zwarte Zee. Nederland is gevraagd zelf een stad te kiezen.
