Met verbazing wordt er in Europa gekeken naar de uitslag van de Nederlandse verkiezingen. Een van de eerste die Wilders feliciteerde was de Hongaarse premier Orban, die op X (Twitter) ook nog het nummer van Wind of Change aanhaalde om zijn gelukwensen kracht bij te zetten.

De reacties uit de rest van Europa komen langzaam binnen. “Wat nu?” zo vraagt de Duitse krant Die Zeit zich af. Ze hebben het over de rechts-populistische wind die door Europa waait.  Politico noemt de overwinning van Wilders de ergste nachtmerrie voor de EU. “Hij zal geen vriend van Brussel zijn”, waarschuwt de site. “Er is geen reden dat hij zijn eurosceptische toon zal veranderen. Bovendien zal de toon aan de tafel van de regeringsleiders veranderen over van klimaat, de hervormingen van de EU en ook over Oekraïne”, zo vreest Politico. Ook Le Monde heeft het over een schok, maar plaatst een kanttekening. “Het is nog lang niet zeker dat hij een regering kan vormen.”

Trend

Grote vraag is wat er gaat veranderen in de Europese opstelling van Nederland als Wilders premier wordt. Om te beginnen past het in een trend in Europa, waarbij in bijvoorbeeld Zweden, Spanje en Slowakije rechtse partijen een stembusoverwinning boekten. Niet overal, zoals recent in Spanje, hebben die partijen de overwinning ook in regeringsdeelname kunnen omzetten. 

In Europa wordt dan ook met argusogen gekeken naar welke partijen met de PVV willen gaan samenwerken. Het is immers de partij die met onder andere Le Pen in Frankrijk goede banden heeft. Dat maakt het voor de VVD, die Europees gezien onderdeel zijn van de Europese liberale fractie Renew, waar ook Macron bij zit, lastig. Immers Le Pen en Macron zijn water en vuur.

Mogelijk

Maar laten we eens kijken naar wat er mogelijk is. Laten we beginnen met de combinatie PVV, VVD, NSC en BBB. Dat betekent Europees gezien een streng migratiebeleid, een discussie over het opnieuw invoeren van grensbewaking. Verder zal deze coalitie zich harder opstellen over uitbreiding van de EU; en werknemers uit andere landen krijgen het moeilijk om in Nederland aan de slag te gaan, hoewel de BBB wel een uitzondering wil voor mensen die in de agrarische sector werken.

Op financieel gebied zal het streng zijn. Minder geld naar Europa, dus hard bij de komende besprekingen over nieuw geld. Geen nieuwe leningen (zoals bij het coronaherstelfonds), geen nieuwe financiële middelen. En opt-outs, dus je niet hoeven houden aan alle Europese afspraken; uitzonderingen, komen eveneens op tafel. Bovendien zal er strenger worden gekeken naar wat landen zelf kunnen doen (subsidiariteit).

En wat klimaat betreft komen er kerncentrales, minder windmolens en meer ruimte voor de landbouw.

Zonder PVV

Maar het kan ook zonder de PVV. De combinatie VVD, GroenLinks-PvdA, NSC, D66. Die combinatie zal een meer Europees beleid gaan voeren. Er komt wel een strenger asielbeleid, maar anders. In deze combinatie zullen er meer afspraken worden gemaakt met landen waar de vluchtelingen vandaan komen.

Er moeten afspraken komen over zowel arbeidsmigratie- als studiemigratie (de buitenlandse studenten). Het klimaatbeleid wordt voortgezet. En de uitbreiding is minder omstreden, maar ook in deze combinatie zal er worden gezegd dat er geen voorkeursbehandeling voor landen als Oekraïne mag gelden. Elk land dat wil toetreden moet voldoen aan de criteria. 

Bij deze combinatie zal er ook nadruk liggen op meer openheid vanuit Europa. Wellicht ook meer invloed voor de Tweede Kamer als het gaat om Europese besluitvorming. Financieel zal er weinig veranderen. De oude spelregels over de euro vinden deze partijen allemaal van belang; dus de schuld en het tekort niet verder laten oplopen.