Of je nu een elektronisch document moet ondertekenen of als bedrijf digitaal zaken doen: steeds vaker moeten we ons online kunnen identificeren. In Nederland gebruiken we daarvoor onze DigiD. Maar waar het wereldwijde web zich niet meer aan landsgrenzen houdt, doen onze identificatiesystemen dat wel. De Belgen gebruiken een volledig ander systeem: het particuliere Itsme. 

Overal in Europa

Bij haar Staat van de Unie-toespraak (soort EU-troonrede) in 2020 nam Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zich voor om een einde te maken aan het ratjetoe aan identificatiesystemen binnen de EU. “De Commissie stelde een e-identiteit voor die elke burger overal in Europa kan gebruiken om van alles te doen, van belasting betalen tot een fiets huren.”

Vier jaar later hebben de lidstaten (de Raad) en het Europees Parlement een akkoord over de plannen. Op dit moment worden de laatste technische details nog besproken. De Tweede Kamer liet zich deze week bijpraten door ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken. 

Digitale portemonnees

De lidstaten moeten burgers en bedrijven een digitale portemonnee aanbieden waarmee burgers hun digitale nationale identiteit kunnen koppelen aan bijvoorbeeld hun rijbewijs, diploma’s of bankrekeningen. Met die digitale portemonnee op hun smartphone kunnen ze zich met één druk op de knop identificeren en elektronische documenten delen binnen de gehele EU.

In die digitale portemonnee slaat een burger zijn persoonsgegevens op. Een dienstverlener, zoals een bank, kan die gegevens vervolgens opvragen. Welke dienstverlener bevoegd is om welke gegevens op te vragen – je werkgever mag natuurlijk niet zomaar je bankrekening kunnen bekijken – wordt bijgehouden in een nationaal register. 

Let op: het gebruik van de Europese digitale portemonnee zal volledig vrijblijvend zijn voor de burger. Ook blijft de DigiD gewoon bestaan. Lidstaten moeten wel verplicht de portemonnee aanbieden. Je kan de portemonnee ten laatste tegen 2026 verwachten. 

Vaccinatiegegevens

CU-Kamerlid Don Ceder vraagt zich daarbij wel af burgers niet onrechtstreeks kunnen gedwongen worden om het systeem te gebruiken wanneer er geen ander, offline alternatief is. Overheden zijn echter al bij wet verplicht om een papieren alternatief aan te bieden. Voor particuliere bedrijven bestaan dergelijke regels niet, maar het staat Nederland wel vrij om dat wettelijk te regelen.

Om meteen een ander misverstand uit de wereld te helpen: de EU gaat niet zelf identificatienummers aan burgers geven. Dat blijft een bevoegdheid van de lidstaten zelf. Alleen het systeem om die gegevens vlot binnen de EU te delen, zit nu in de pijplijn. Eerder werden wel ideeën gelanceerd om een Europees BSN-nummer te geven. 

BBB’er Mona Keijzer is dan weer bezorgd dat gezondheidsgegevens, zoals de vaccinstatus, met het systeem opgevraagd kunnen worden. Maar vooralsnog is de Europese digitale identiteit daar niet voor bedoeld. Daarnaast is het ook zo dat de gebruiker zelf altijd beslist welke gegevens hij toevoegt aan zijn portemonnee.

Laat je niet verrassen door digitale Europese ontwikkelingen! Abonneer je hier op onze nieuwbrief Digi & Data