Na amper twee weken is iedereen klaar met het Hongaars EU-voorzitterschap. Om het half jaar zit een ander land de Europese ministerraden voor. De EU-voorzitter dient zich neutraal op te stellen, compromissen te sluiten onder de landen en namens hen met het Europees Parlement te onderhandelen.
Maar vier dagen na zijn aantreden vertrok de Hongaarse premier Viktor Orbán op een controversiële ‘vredesmissie’ naar Rusland, China en Oekraïne. Goedkeuring aan de andere lidstaten vroeg hij niet, terwijl hij tijdens die missie wel pronkte met het logo van het EU-voorzitterschap.
“Orbán probeert altijd te verhinderen dat we Oekraïne helpen. Hij is Poetins beste vriend in Europa”, vertelt D66-Kamerlid Jan Paternotte in radioprogramma Sven op 1. “Orbán maakt er een circus van en onttrekt zich aan alle afspraken. Hij ondermijnt onze veiligheid.” Wat D66 betreft, is het tijd om het zware diplomatieke geschut boven te halen: Hongarije het EU-voorzitterschap ontnemen.
Geen harde sancties
In theorie kan het volgens de Europese verdragen. Polen, dat normaliter in januari het voorzitterschap overneemt, zou dan nu al aan het roer komen te staan. Maar vooralsnog is er onder de lidstaten weinig animo om het zover te laten komen.
Gisteren staken de 27 EU-ambassadeurs twee uur lang de koppen bij elkaar om zich over de kwestie te buigen. Op Slowakije na greep elke lidstaat het moment aan om Hongarije op het matje te roepen. Tot harde sancties komt het echter nog niet.
Stille boycot
Wel zijn heel wat lidstaten overgegaan tot een stille boycot. Naast officiële EU-ministerraden in Brussel, waar vakministers over EU-wetten stemmen, organiseert de voorzitter traditiegetrouw ook verschillende informele ministerbijeenkomsten in eigen land. Daarbij is meer ruimte om te spreken over de eigen prioriteiten van de voorzitter. Uit onvrede sturen de meeste landen hun ministers niet naar die bijeenkomsten in Boedapest. Ook Nederland stuurt vandaag enkel een ambtenaar naar de informele bijeenkomst van EU-milieuministers.
Daarbovenop sloeg zelfs Eurocommissaris Thierry Breton (Interne Markt) de reis naar Boedapest over. Traditiegetrouw mag de EU-voorzitter zijn prioriteiten ook voorstellen in het Europees Parlement. Een uitnodiging bleef vooralsnog uit.
Louter bilaterale contacten
Ondertussen heeft de juridische afdeling van de Raad opgehelderd dat Orbáns fratsen in strijd zijn met de Europese verdragen. Die verbieden expliciet acties die de gemeenschappelijke doelen van de EU ondermijnen. Op verschillende toppen is duidelijk besloten dat de EU Rusland als de agressor ziet en er niet onderhandeld kan worden over vrede zonder de goedkeuring van Oekraïne.
De Hongaarse minister van Europese Zaken János Bóka riep gisteren de pers bijeen. Volgens hem moet de tocht van Orbán louter gezien worden als de bilaterale contacten van een Europese leider. Volgens hem bestaat daar geen Europees protocol voor en staat het Orbán vrij om deze landen te bezoeken.
