Migratie: het is misschien wel het heetste EU-hangijzer voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2023. Het kabinet is er nota bene over gevallen.

Asiel, arbeidsmigratie en buitenlandse studenten

De enige kabinetspartij in de top vijf, de VVD, pleit dan ook voluit voor het beperken van de asielinstroom op Europees niveau. Daarvoor wil de partij deals sluiten met derde landen, zoals de EU ooit met Turkije deed en recent met Tunesië. 

Ook moet de Europese wetgeving over de screening van kansloze asielzoekers scherper en moet de Europese grens- en kustwacht Frontex tanden krijgen. Opvallend: desnoods wil de VVD een ‘mini-Schengenzone’ (grenzenvrije zone) oprichten, met omliggende landen die weer grenscontroles gaan uitvoeren. 

Het zijn ideeën waar NSC en BBB wellicht oren naar hebben: beide partijen maken zich hard voor strenger asielbeleid op het Europese niveau. 

Bij de PVV staat uiteraard een volledige asielstop vooraan in het verkiezingsprogramma. Daarbij pleit de partij voor een opt-out (permanente vrijstelling) op EU-migratieregelgeving, het strafbaar stellen van illegaliteit en het herinvoeren van nationale grensbewaking. 

Verder wil de PVV een tewerkstellingsvergunning weer verplichten voor werknemers van binnen de EU. Hiermee willen ze het aantal arbeidsmigranten fors terugdringen. Wie weet kunnen ze op dit gebied zaken doen met GL/PvdA: ook die partij wil arbeidsmigratie terugdringen, zij het omdat er veel uitbuiting in de sector voorkomt. Ook BBB, NSC en VVD spreken zich uit tegen arbeidsmigratie. 

NSC wil in het verlengde daarvan dat Nederland minder aantrekkelijk wordt voor buitenlandse studenten. Daarvoor moeten EU-studenten minder makkelijk een basisbeurs krijgen. Nu hebben ze daar recht op zodra ze één dag in de week werken. 

Klimaat

Met een partijleider als Frans Timmermans, Nederlands ‘groene man in Brussel’, speelt voor GL/PvdA uiteraard vooral het Europese klimaatdossier een grote rol. In het verkiezingsprogramma staat dat men wil voortbouwen op de Europese Green Deal. Productie en consumptie moet anders en mogen de grenzen van de draagkracht van de aarde niet meer overschrijden. De EU moet klimaatneutraal zijn in 2040 en vooral kwetsbare huishoudens horen te profiteren van de energietransitie.

Terwijl NSC op heel wat vlakken kritisch naar Brussel kijkt, staat de partij op het vlak van klimaat en landbouw minder streng in de wedstrijd. Zo mag er geen steun gaan naar handelsverdragen die de afspraken over de productie van duurzaam voedsel in de EU ondermijnen. 

Landbouw en dierenwelzijn

Verder wil NSC op het Europese niveau de regels over dierenwelzijn aanscherpen, de partij wil een veilige stalinrichting, en wil dierziekten en transport van dieren voorkomen. Daarbij wil NSC in de EU meer natuurlijke gewasbeschermingsmiddelen zien.

BBB wil het Europees landbouw-, milieu- en klimaatbeleid met “gezond verstand en gepaste milieuruimte op maat brengen”. Daarbij wil de partij rekening houden met “de verschillen tussen lidstaten”. Ook wil BBB dat de staat van de natuur in elk land op dezelfde manier in kaart wordt gebracht, zodat beleid op een vergelijkbare manier ingevoerd kan worden.

Verder wil de BBB dat de EU ervoor zorgt dat kunstmest vervangen kan worden door producten gemaakt uit dierlijke mest.

EU hervormen

En dan: de EU hervormen. Lang was het een taboe, maar door de huidige geopolitieke spanningen, staat EU-uitbreiding weer bovenaan de agenda. Maar daarvoor willen wel heel wat partijen eerst een beter werkende EU. 

De VVD wil dat de EU een grotere geopolitieke speler wordt. Daarvoor moet het vaker sancties inzetten en handelsvoordelen intrekken. Om beslissingen onder de EU-ministers op dit gebied makkelijker te maken, wil de VVD het vetorecht voor buitenlandbeleid afschaffen. Ook GL/PvdA pleit hiervoor, maar wil ook af van de unanimiteitsregels op het vlak van belastingen. 

Van NSC mogen nieuwe landen toetreden tot de EU als ze aan de eerder afgesproken voorwaarden hiervoor voldoen. VVD en GL/PvdA staan vergelijkbaar in de wedstrijd. GL/PvdA vindt daarbovenop dat het Europees Parlement versterking nodig heeft. 

Meer subsidiariteit

BBB pleit verder voor méér subsidiariteit oftewel ‘gespreide verantwoordelijkheid’. Dit beginsel garandeert dat de EU alleen optreedt als dat noodzakelijk is. En dat je besluiten moet nemen op het laagste overheidsniveau, zo dicht mogelijk bij de burger en de regio. BBB wil het subsidiariteitsbeginsel voortaan nauwgezet toetsen en onmiddellijk in de EU hanteren. Ook NSC wil dat Nederland Europees beleid actief toetst op subsidiariteit.

Hoe subsidiariteit garanderen? BBB wil het Europees comité van de regio’s, de spreekbuis van regio’s en steden in de EU, omvormen tot een ‘Senaat van de Europese Unie’. Daarbij heeft de Senaat als instituut een vetorecht op voorstellen van de Europese Commissie.

Toch wil de BBB dat de EU geopolitiek een sterk blok is. En daar horen ook Oost-Europese landen bij. Uitbreiding is dus niet uit den boze voor de partij.

Opdoeken

De PVV ziet de EU het liefst gewoon opgedoekt worden. De partij wil een referendum over het Nederlandse EU-lidmaatschap. Wel wil de partij inzetten op intensieve samenwerking met andere landen, maar met behoud van nationale soevereiniteit en dus zonder een politieke Unie als de EU is”.

Daarnaast moeten EU-landen gewoon weer op alle gebieden hun vetorecht kunnen gebruiken. Ook wil de PVV een einde aan het verhuiscircus tussen Brussel en Straatsburg. Een standpunt dat haast alle Nederlandse partijen delen.