Hoewel Von der Leyen na de Europese verkiezingen trots verkondigde dat “het centrum standhield”, lijkt dat beeld toch minder rooskleurig. In theorie heeft ze genoeg stemmen om opnieuw voorzitter van de Europese Commissie te worden. De christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen, die de centrumcoalitie vormen, hebben immers een nipte meerderheid. In 2019, toen ze door de lidstaten voor het eerst als voorzitter naar voren werd geschoven, haalde ze al amper genoeg stemmen, en de kans is groot dat ze vandaag de meerderheid vanuit de centrumcoalitie is verloren.

Flirten met fracties

Dat is ook de conclusie van de oude leider van de liberale Europese partij ALDE, Jacob Moroza-Rasmussen. Volgens Politico heeft hij berekend dat slechts 350 Europarlementariërs vanuit de centrumcoalitie voor haar gaan stemmen. Dat is minder dan de meerderheid van 361 stemmen die Von der Leyen nodig heeft. Het Europees Parlement telt 720 zetels in het totaal.

Dat is ook de reden dat ze aan het flirten is met andere fracties. Tot voor kort leek ze steun te zoeken bij rechts, bij de conservatieve ECR, waar de SGP bij zit. Maar voor de liberalen en de sociaaldemocraten is dat een rode lijn. Die hebben aangegeven dan hun steun voor haar in te trekken. En zonder hun steun kan ze een meerderheid al helemaal vergeten. Als het niet via rechts kan, dan zal ze naar links moeten kijken.

Groen licht van de Groenen

Dat klinkt als muziek in de oren van Bas Eickhout, Europarlementariër namens GroenLinks/PvdA en co-voorzitter van de Groenen in het Parlement. Die ziet de coalitie met Von der Leyen al helemaal zitten. “Als de sociaaldemocraten en de liberalen zeggen dat je niet samen moet gaan met de ECR, dan is er maar één mogelijkheid voor een stabiele meerderheid, en dat is met de Groenen. Dat is geen rocket science.”

Maar Bas Eickhout gaat niet zomaar met haar in zee. Von der Leyen moet de groene ambities van zijn fractie onderschrijven. Wat betekent: de Europese klimaatplannen niet afzwakken en misschien zelfs ambitieuzere klimaatwetgeving voorstellen. 

Christendemocraten terughoudend

En dat is precies tegen het zere been van haar eigen fractie, de christendemocratische EVP. Na de grootschalige boerenprotesten is de EVP veel terughoudender geworden op het vlak van klimaatwetgeving. Zeker als die wetgeving de boeren raakt. Op het moment houden de christendemocraten ‘studiedagen’ in Portugal, waar ze beloven allerlei klimaatwetgeving in de ijskast te zetten. Bij die gesprekken is overigens ook de Nederlandse Eurocommissaris Wopke Hoekstra aanwezig, die zich bij zijn aanstelling als Eurocommissaris nog voordeed als groener dan groen.

Zo wil de EVP af van de regels die bedrijven verplicht op te schrijven wat de gevolgen van hun bedrijf zijn voor mens en milieu (CSRD), en hen verplicht om goed naar zichzelf te kijken (CSDDD). Daarmee zouden schandalen zoals in het verleden met dieselgate kunnen worden voorkomen. Daarbij knoeiden autobedrijven, zoals Volkswagen, met testapparatuur. 

Een andere regel waar de christendemocraten van af willen, is het verbieden van nieuwe auto’s met verbrandingsmotoren vanaf 2035. Dat zou betekenen dat vrijwel alleen nog maar elektrische auto’s mogen worden verkocht. Dit geldt overigens niet voor tweedehandsauto’s. 

Het voorstel om dit af te schaffen is vooral een paradepaardje van de christendemocraten uit Duitsland. Het land heeft namelijk een grote auto-industrie, die ze graag willen beschermen. Ook de BBB, die recentelijk bij de EVP is aangesloten, is voorstander van het afschaffen van het verbod op verbrandingsmotoren. 

Bruggen bouwen

Daarmee lijkt een onoverbrugbaar verschil met de Groenen te zijn gemaakt. Als Von der Leyen instemt met de eisen van de Groenen loopt ze het risico de steun van haar eigen fractie te verliezen. Zo heeft ook de BBB gezegd niet zomaar voor haar te gaan stemmen, met het oog op de klimaatwetgeving.

Het koord waarop Ursula von der Leyen balanceert, is flinterdun. En daarvan is ze zich zeer bewust. Zo is ze volgende week niet aanwezig bij de NAVO-bijeenkomst in Washington. In plaats daarvan gaat ze “focussen op haar werk om een meerderheid voor een sterk Europa te bouwen in het Europees Parlement”, zegt een woordvoerder van de Commissie volgens Politico.