Terwijl Brussel zich opmaakt voor de grote internationale bijeenkomsten, wordt in Den Haag besproken wat de Nederlandse inzet moet zijn, bijvoorbeeld op het vlak van de koopkracht en stijgende energieprijzen. Hoe helpen we de huishoudens die het hardste getroffen worden door de prijsstijgingen?
Hoe compenseren we de Nederlander?
Eerder deze maand kwam het kabinet met een eenmalige compensatie van 800 euro voor huishoudens met een inkomen op bijstandsniveau, een verlaging van de accijnzen op brandstof en een btw-verlaging op energie.
De oppositiefracties in de Tweede Kamer zijn blij dat het kabinet maatregelen treft om huishoudens te compenseren, maar het is nog niet genoeg. Te weinig en te laat, niet gericht en niet ideaal maar wel uitvoerbaar, klonk het dinsdagmiddag in de Kamer. De conclusie van het eerste deel van het debat: Meer en sneller geld naar de mensen die dit het hardste nodig hebben.
“We kunnen niet alle pijn wegnemen”
Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Karien van Gennip, voorziet de Tweede Kamer woensdagochtend van antwoord: “We kunnen niet iedereen compenseren voor alle gevolgen. We willen dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen, want de zwakste huishoudens voelen de gevolgen van de stijgende energieprijzen het hardste.” Maar Van Gennip maakt wel een kanttekening: “We kunnen niet alle pijn bij iedereen wegnemen.”
Van Gennip benadrukt dat het kabinet een drietal uitgangspunten in het achterhoofd had bij het opstellen van het compensatiepakket: het moet ondersteuning bieden aan de laagste inkomens, de problemen aanpakken bij de bron en tot slot snel uitvoerbaar zijn. “Het moet dit jaar nog tot zijn recht komen, het gaat niet om een slimme maatregel voor 2023 of 2024. Maar plannen voor nu.”
Plannen die met een prijskaartje komen van zo’n 6,2 miljard euro. Wat koop je daarvoor? “Energiebesparende maatregelen: per 1 april komt er een verlaging van de brandstofaccijnzen voor 9 maanden en op 1 juli volgt een verlaging van het btw-percentage op energie. Dat scheelt de gemiddelde forens 135 euro en een huishouden met gemiddeld verbruik 140 euro aan energiekosten.
Sterke schouders of zwakke uitleg?
Na de inleiding leggen de Kamerleden de minister het vuur aan de schenen. SP-kamerlid Mahir Alkaya vraagt zich af welke zware lasten dan precies door de sterkste schouders gedragen gaan worden? Andere Kamerleden hebben vragen bij het vaststellen wie onder zwakke schouders vallen en wat er op de lange termijn zal gebeuren. “Heeft het kabinet oog voor de doorrekening?”, vraagt Caroline van der Plas (BBB).
Henk Nijboer (PvdA) vervolgt: “Het klinkt allemaal heel helder, de drie uitgangspunten, maar waarom wordt er niet gekeken naar de huurprijzen? Btw-percentages op energie verlagen zal mensen met een villa en dus hogere energiekosten goed op weg helpen, mensen met een rijtjeshuis veel minder.” Van Gennip voorziet hem van weerwoord: “Het is volgens ons beter om in te zetten op energie- dan op de huurprijzen”.
Gluren bij de buren?
De Belgen komen ook met een accijnsverlaging (17 cent per liter) op brandstof en met een tijdelijke btw-verlaging op energie. Daarnaast is er een compensatie van 200 euro voor gebruikers van stookolie.
Symptoombestrijding, vindt Premier Alexander De Croo, die daarom ook voorstander is van een Europese groepsaankoop van gas om zo de energieprijzen te drukken. Daarnaast wil De Croo op Europees niveau een plafond instellen voor de gasprijzen. Een maximumprijs dus, maar Duitsland en Nederland zien dat niet zitten.
Een rondje langs de Europese tankstations, leert dat Nederlanders 2,21 euro betalen voor een liter benzine en daarmee de duurste in Europa is. In België kost een liter benzine 1,93 euro, in Duitsland 2,19 euro en in Wit-Rusland 0,59 euro.
Commissie wil gezamenlijke aankoop
Inmiddels heeft ook de Europese Commissie laten weten voorstander te zijn van een verplichte gasvoorraad van 80% in de Europese gasreservoirs. Daarmee moet Europa in de komende winters, de kwetsbare toevoer van gas indachtig, niet in de kou terecht komen. Daarnaast opteert de Commissie om een gezamenlijke aankoop van gas te coördineren.
Wel heeft de Commissie bedenkingen bij het opstellen van een prijsplafond, uit vrees dat leveranciers van gas dan wellicht voor een andere afzetmarkt kiezen. Daarmee liggen de plannen van de Commissie op 1 lijn met de verwachtingen van Nederland. Het is nu aan de Europese leiders om het hoofd te breken over de voorstellen van de Commissie tijdens de Europese topvergaderingen later deze week.
