Hoe gaan we in Europa de uitstoot van koolstof terugdringen? Daarover presenteerde Frans Timmermans vandaag een voorstel. Als vice-voorzitter van de Europese Commissie schreef hij de plannen voor een duurzame koolstofkringloop, onder de titel Sustainable Carbon Cycles. Het plan is onderdeel van de Europese Green Deal.

Wat is het plan?

Maar allereerst de vraag: wat is een duurzame koolstofkringloop? Dat is koolstof (CO2) uit de lucht halen om het vervolgens voor langere tijd op te slaan of te hergebruiken. Dit kan op een ecologische manier in de natuur – zoals in de bodem, planten en bomen – of op een industriële manier. Volgens Timmermans zijn nu snel gecoördineerde acties nodig en die plannen presenteerde hij vandaag.

Projecten om koolstof op te slaan zullen moeten worden opgeschaald. Volgens de eurocommissaris zou dit op verschillende manieren moeten gebeuren. Allereerst is daar de natuurlijke methode. Timmermans ziet koolstoflandbouw als een duurzaam businessmodel. Door koolstof op te slaan kunnen boeren hun broeikasgasemissies van alle land-, vee- en kunstmestgebruik compenseren. Nederlandse koolstofboeren testten de plannen al eerder in de praktijk. Enkele weken geleden presenteerde een delegatie van de Zuidelijke Land- en Tuinbouworganisatie (ZLTO) aan Timmermans hun ervaringen met deze techniek.

Businessmodel

Landbeheerders die koolstof opslaan kunnen vervolgens hun ‘carbon farming credits’ verkopen. Kopers van deze kredieten zijn bedrijven binnen de bio-economie, zoals voedselverwerkende bedrijven die hun CO2-voetafdruk willen verkleinen. Maar ook bedrijven en personen die financieel willen bijdragen aan meer klimaatactie op het land door hun eigen uitstoot te neutraliseren mogen de credits kopen. In de toekomst zal voedsel met een lage CO2-voetafdruk worden erkend als duurzaam voedsel en dit kan leiden tot een concurrentievoordeel voor boerderijen die koolstofarme landbouwmethoden gebruiken.

De Commissie ziet nog een paar obstakels bij de uitvoering van het plan. Zo kan het zijn dat koolstoflandbouw voor boeren te veel onzekerheid met zich meebrengt over de inkomstmogelijkheden. De complexiteit en hoge kosten van rapportage- en verificatiesystemen zouden ook voor problemen kunnen zorgen.

Subsidies

De Europese Commissie wil proberen deze problemen op te lossen met subsidies via het gemeenschappelijk landbouwbeleid, LIFE+ (het co-financieringsprogramma van het Europese milieu- en natuurbeleid) en het researchprogramma Horizon.

Koolstoflandbouw zal de nodige administratie met zich meebrengen, want het succes zal worden beoordeeld aan de hand van de hoeveelheid en de levensduur van de koolstof die wordt vastgelegd in planten en bodems. Om die winst zichtbaar te maken moeten er methodologieën en regels komen voor het monitoren, rapporteren en verifiëren (MRV) van de winsten of verliezen. Op dit moment ontbreekt een officiële methode. De Commissie richt daarom een ​​deskundigengroep op waarin de autoriteiten van de lidstaten en belanghebbenden de beste methode voor het koolstofboeren vaststellen.

Industrieel koolstof afvangen

Er zijn ook plannen om via de industrie C02 op te vangen en te gebruiken. Dat kan door koolstof rechtstreeks uit de atmosfeer op te vangen, de zogeheten Direct Air Carbon Capture and Storage (DACCS). Uitgeputte olie- en gasreservoirs zouden ingezet worden om miljarden ton CO2 op te slaan.

In het kort wil de Europese Commissie dat:

• per jaar 5 miljoen ton C02 verwijderd wordt uit de atmosfeer en permanent wordt opgeslagen met technologische oplossingen
• vanaf 2030 ten minste 20% van de koolstof die de chemische en plasticindustrie gebruikt, afkomstig is van niet-fossiele bronnen
• tegen 2028 elke ton CO2 die door industrieën wordt opgevangen, vervoerd, gebruikt en opgeslagen, wordt gerapporteerd en verantwoord naar fossiele, biogene of atmosferische oorsprong

De bedoeling is om fossiele brandstoffen te vervangen door duurzamere gerecycleerde koolstof uit afval, biomassa en rechtstreeks uit de atmosfeer. Want voor de productie van synthetische brandstoffen, kunststoffen, rubbers of chemicaliën blijft koolstof als grondstof nodig, stelt Timmermans.

De plannen zijn onderdeel van de Europese klimaatwet:
De wet vereist dat de uitstoot en verwijdering van broeikasgassen in de Europese Unie uiterlijk in 2050 in evenwicht is met het doel om daarna negatieve emissies te bereiken. Ook heeft de EU zich ten doel gesteld om tegen 2050 klimaatbestendig te zijn, om de onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering op te kunnen vangen.