Het schriftelijk overleg is een “gedachtewisseling in Commissieverband, maar dan op papier”, aldus de website parlement.com. Deze website werd in haar voortbestaan bedreigd, maar door de Kamerleden met een subsidie van vier ton gered. Dit in tegenstelling tot die andere populaire website voor Europese zaken, Europa.nu.

Europa openbaar

En toch is de Kamer daar ook druk mee. Want, uniek in de EU: alle vergaderingen van bewindspersonen met hun EU-collega’s worden in de Tweede Kamer in het openbaar behandeld. De inzet van de regering op de Raden van Ministers of de Europese Raad wordt in een brief beschreven: de zogeheten geannoteerde agenda.

Vervolgens kunnen alle Kamerfracties daarop reageren in een commissiedebat. En als ze daarna nog willen dat de Kamer erover stemt, doen ze een voorstel voor een motie. Dan moet er vlak voor de Raad nog een extra debat worden ingepland.

Als een nieuw Raadsvoorzitterschap de agenda van ‘Raden’ bekend maakt, plant de griffie [de administratieafdeling, red.] van de meest betrokken Kamercommissie al die debatten. Zo bespreken de Europawoordvoerders de ‘Raad Algemene Zaken’ op 12 maart en 25 april. De voorbereiding van de ‘Raad Algemene Zaken’ van 20 februari is echter nog ongepland – waarschijnlijk door het voorjaarsreces.

Schriftelijk gemak

Maar als zo’n vergadering naderbij komt, gaat het knellen. Dan is het verleidelijk om de griffie een verzoek te schrijven om te kijken of een meerderheid van de fracties het willen “omzetten naar schriftelijk overleg”.

Hier zijn verschillende redenen voor. Omdat de Raad Algemene Zaken de Europese Raad voorbereidt – en daarover is altijd een debat met de minister president – is er wat voor te zeggen die debatten samen te voegen. “De agenda van de Raad Algemene Zaken lijkt erg op die van de Europese Raad”, aldus Ruben Brekelmans (VVD) aan de griffie begin januari. Hetzelfde argument gebruikte Jesse Klaver (GroenLinks-PvdA) vorige week.

Ook de tijdswinst maakt het ‘omzetten naar schriftelijk overleg’ erg aanlokkelijk. De Kamerleden hebben overvolle agenda’s: er zijn te veel zaken te doen en te weinig tijd. Daarom is een debat vermijden zeker verleidelijk bij een ‘informele Raad’, daar neemt de Nederlandse minister toch geen beslissingen. “De agenda is direct na het reces al behoorlijk vol”, schreef D66 bijvoorbeeld voor een overleg over het Europese asielbeleid.

Een derde reden is aandacht voor detail. In een brief kan je meer kwijt dan in 4 minuten spreektijd. Dat alles overwegende, is het begrijpelijk dat Kamerleden soms kiezen voor een schriftelijke EU-behandeling.

Miljardenzorgen blijven onbesproken

Toch wordt er in de Kamer soms ook afgezien van live debat terwijl de achterban zich afvraagt of er wel goed over is nagedacht. Zoals bijvoorbeeld over de miljarden die regeringen en EU-instellingen reserveren voor duurzaamheids- en infrastructuurprojecten om landen en regio’s met elkaar te verbinden. Dit ’cohesiebeleid’ moet worden opgemaakt, terwijl er zorgen zijn van provincies, gemeenten en waterschappen over de besteding van dat geld.

Maar voor de vergadering in december stelde van de negentien fracties nota bene alleen de VVD vragen. En voor komende EU-vergadering over het cohesiebeleid – aanstaande 5 en 6 februari in Brussel – besloten de woordvoerders Europese zaken al ruim van tevoren deze slechts schriftelijk voor te bereiden. Wilden de gedeputeerden en Statenleden van BBB of NSC hun Europawoordvoerders niet opjutten voor een stevig debat?

Tijd is.. kennis

Een zekere verliezer van het ‘omzetten naar schriftelijk’ is de Europese kennis van onze volksvertegenwoordigers. Kamerleden verdiepen zich menselijkerwijs beter in de materie als ze daarover zelf aan het woord moeten.

Misschien komen fracties tijdens zo’n uitwisseling op nieuwe inzichten, of kunnen andere partijen  hen met een bepaalde invalshoek of argument overtuigen. Illusoir, lacht u? Dat is cynisch. Zeker in de komende vier maanden van Europese verkiezingspolitiek, siert het de Kamerfracties als ze weloverwogen tijd investeren in live Europadebat.

Praktijkprofessor Europa van de Haagse Hogeschool Mendeltje van Keulen (cartoon) was griffier Europese Zaken bij de Tweede Kamer. Zij kijkt wekelijks voor Brusselse Nieuwe in brievenbus van de Tweede Kamer naar de post uit Brussel. Elke week de column van Mendeltje van Keulen in je mailbox ontvangen? Abonneren kan hier voor slechts 5 euro in per maand. Daarmee levert u een bijdrage aan de onafhankelijke journalistiek en opinie over Europese zaken die Nederland raken.