In samenwerking met Brendan van Mil

Na veertien jaar conservatief bewind heeft de Britse Labour-partij een verpletterende overwinning behaald bij de verkiezingen. Deze politieke aardverschuiving in het Verenigd Koninkrijk opent de deur voor een hernieuwde toenadering tot de Europese Unie, hoewel een terugkeer tot de EU nadrukkelijk is uitgesloten.

Europarlementariër Thijs Reuten (GL/PvdA) is enthousiast: “Eindelijk zit er in Londen weer iemand die je gewoon kunt bellen, een serieuze regering met een plan waar ze jarenlang aan hebben gewerkt.”

Whisky, zalm en tulpen

De kersverse premier Keir Starmer wil de betrekkingen met Brussel verbeteren, met name op het gebied van handel. Zijn minister van Handel, Jonathan Reynolds, benadrukte in een interview met Sky News het belang van vergelijkbare kwaliteitsnormen voor voedsel en ziet kansen voor de export van Britse producten zoals whisky en zalm. Maar de Brexit ongedaan maken, zien de heren niet zitten.

Rem Korteweg, Verenigd Koninkrijk-expert bij het Clingendael Instituut, verwacht dat Starmer zal voortbouwen op het Windsor Framework, het akkoord over Noord-Ierland dat vorig jaar oktober werd gesloten. “Met name op het vlak van afspraken over voedselveiligheid. Dat helpt de handel tussen het Verenigd Koninkrijk en Ierland.”

Deze aanpak zou ook voordelig kunnen zijn voor Nederlandse exporteurs die momenteel hinder ondervinden van het Britse douanestelsel. “Voor bijvoorbeeld tulpen en andere verse producten is het lastig dat het daardoor langer duurt om de grens over te gaan,” legt Korteweg uit.

“Geen Europa à la carte”

Niet enkel op vlak van voedselveiligheid, maar ook bijvoorbeeld voor chemicaliën kunnen dit soort afspraken gemaakt worden. Alleen heeft de EU daarover al gezegd niet meteen alles op tafel te willen gooien en zo de Brexit volledig te ontrafelen.

Thijs Reuten, Europarlementariër voor GroenLinks/PvdA, waarschuwt dat Brussel niet te hard van stapel zal lopen: “De EU zal niet bereid zijn om het Verenigd Koninkrijk een soort Europa à la carte te geven. De Britten zullen met iets moeten komen dat aantrekkelijk genoeg is voor Europa om aan tafel te komen zitten.”

Reuten verwijst naar bijvoorbeeld het accepteren van de Europese standaarden voor producten. Daarnaast wil de EU graag dat het Verenigd Koninkrijk het Europees Hof van Justitie erkent als instantie die meningsverschillen beslecht.

Windmolens in de Noordzee

Korteweg denkt dat het laaghangend fruit te rapen valt bij samenwerking op het vlak veiligheid, gemeenschappelijk buitenlandbeleid en defensie. “Daar zal Starmer als eerste stappen zetten om de relatie met de EU te verbeteren.” Ook Reuten kijkt positief naar de kansen.

Voor Nederland is verder vooral de mogelijke samenwerking op het gebied van energie interessant. Beide landen hebben ambitieuze plannen voor windmolenparken in de Noordzee, wat vraagt om afspraken over vaarroutes en visgronden. Ook op het vlak van logistiek en beveiliging zou samenwerken tot grote efficiëntiewinsten leiden. Met een Britse regering die werk van de groene transitie wil maken, ligt er een goede basis voor onderhandelingen.

Wel zullen de visgronden nog voor discussie gaan zorgen. Labour heeft aangekondigd bodemvissen in alle nationale mariene beschermde gebieden te willen verbieden. Dit nieuws is slecht ontvangen door de Nederlandse visserijsector. Nederlandse schepen zijn sterk afhankelijk van Britse wateren. De sector, die al onder druk staat door eerdere beperkingen en hoge kosten, ziet zich geconfronteerd met een existentiële bedreiging.

Schoolreisjes

Om alle onderhandelingen in goede banen te leiden, zal er gewerkt moeten worden aan de wederzijdse relaties tussen Londen en Brussel. Na alle fratsen van de Tories, gemaakte afspraken werden simpelweg niet nagekomen, zijn die ernstig geschaad.

Korteweg ziet al een laagdrempelige toenadering die Brussel kan doen als blijk van goede wil: schoolreisjes. Voor Britse scholen is het op dit moment erg moeilijk om visa voor hun leerlingen te krijgen om voor een werkweek naar een Europese stad te gaan. “Maar om de geest van Brexit terug in de fles te krijgen zul je juist moeten investeren in persoonlijke contacten tussen Britten en Europeanen. De regels voor scholieren versoepelen is een klein gebaar waarmee dat kan”, besluit Korteweg.