Twee jaar geleden, toen Russische tanks Oekraïne binnenrolden, drong in Europa het besef door dat we in grote mate afhankelijk waren van gas, olie en steenkool uit Rusland. Daardoor kwam onze energiezekerheid in het gedrang.

Het antwoord van Oekraïne getuigde van moed, veerkracht en vastberadenheid. Sommigen vroegen zich echter af of Europa politiek zou kunnen reageren, gezien onze grote afhankelijkheid van Russische energie. Vóór de oorlog, in 2021, kwam ongeveer 45 procent van ons gas, nagenoeg de helft van de ingevoerde olie, en bijna een derde van onze steenkool uit Rusland.

Het licht bleef branden

En toch besloot de EU om de energieafhankelijkheid van Rusland terug te dringen, de Russische economie te treffen waar deze kwetsbaar is, en Oekraïne te steunen in de strijd voor vrijheid. De Europese Commissie lanceerde daarom in mei 2022 REPowerEU. Dit is een actieplan om de energievoorziening te diversifiëren weg van Rusland, maar tegelijkertijd ook om energie te besparen en de transitie naar schone energie in Europa te versnellen.

In de twee jaar na de lancering van REPowerEU is de invoer van Russische steenkool, olie en gas drastisch verminderd. We zien een ongekende toename van hernieuwbare energie en de laatste winter sloten we af met ongezien hoge gasvoorraden. Dankzij maatregelen voor energiebesparing en meer energie-efficiëntie daalde de vraag naar gas met bijna 20 procent.

Met dit plan kon Europa twee winters doorstaan zonder energietekorten. Het licht bleef branden, onze woningen bleven warm.

Meer dan tijdelijk

RepowerEU is echter meer dan een tijdelijk antwoord op een crisis, het is de keuze die wij als Europa maken om energieonafhankelijk te zijn. De ongekende uitrol van hernieuwbare energie getuigt daarvan. In 2021 was 39 procent van de elektriciteit in de EU afkomstig van hernieuwbare energiebronnen en 36 procent van fossiele brandstoffen. In 2023 daarentegen was 45 procent afkomstig van hernieuwbare energiebronnen en 28 proent van fossiele brandstoffen. Deze trend zet de komende jaren ongetwijfeld door.

De installatie van wind- en zonne-energie gooit hoge ogen. Europa is bezig de grootste producent van groene waterstof ter wereld te worden. De productie van biomethaan neemt toe, wat nieuwe inkomsten genereert en kansen creëert om onze industrie koolstofvrij te maken. Geavanceerde technologieën, zoals drijvende offshorewindenergie, staan in de steigers. Er wordt werk gemaakt van de planning en de aanleg van de elektriciteitsnetten van de toekomst. Dit geeft Europese bedrijven en burgers de vrijheid om groene energie te kopen wanneer zij dat willen, waar zij dat willen, hoeveel zij willen.

Voor een continent dat arm is aan fossiele hulpbronnen, is schone energie de weg naar energieonafhankelijkheid en economisch concurrentievermogen. REPowerEU helpt ons om de doelstellingen van de Green Deal te halen en de risico’s van nieuwe afhankelijkheden te beperken.

Eerste verliezen Gazprom

Door te proberen ons met onze fossiele afhankelijkheid onder de duim te houden, heeft Rusland onbedoeld onze groene transitie versneld en ook zichzelf in de voet geschoten. Gazprom heeft onlangs de eerste verliezen geleden sinds 1999. Ondertussen heeft Europa de energiemarkt gestabiliseerd. Sinds 2022 hebben we onze rekening voor de import van energie verlaagd en liggen de prijzen weer rond het niveau van vóór de oorlog. Europa is niet meer kwetsbaar voor energiechantage door Rusland of een ander land.

De EU en de Europeanen hebben dat waargemaakt. Samen hebben we een historische dreiging omgesmeed tot een historische kans. REPowerEU heeft de energiekaart hertekend.

Ik hoop en vertrouw erop dat kiezers het belang van Europese daadkracht en solidariteit in de aanloop naar de Europese verkiezingen van volgende maand niet vergeten.