In samenwerking met Jasper Roorda

Grote kans dat je het op vakantie eens hebt gedaan: met één druk op de knop via Uber een taxi bestellen. Op je telefoon volg je de route die hij aflegt en binnen enkele minuten staat de taxi voor je neus. Maar achter het succes van de taxi-app schuilen brute lobbytactieken.

In gelekte bedrijfsdocumenten van taxiplatform Uber is te zien hoe de lobby-afdeling van Uber politici, ambtenaren en wetenschappers gedurende de periode 2013 tot 2017 heeft beïnvloed bij het uitrollen van de taxi-app in de Europese Unie. Daarbij zou het vooral de werkomstandigheden van haar chauffeurs veel te rooskleurig hebben voorgesteld.

Klokkenluider

Mark MacGann, oud Uberlobbyist en ook klokkenluider, klapt uit de biecht tegen het Europees Parlement: “Platformbedrijven zoals Uber die beweren dat werknemers vooral nood hebben aan ‘flexibiliteit’ zitten ernaast. Dat is liegen tegen de overheid, misleiding van de investeerders, maar vooral ronduit wreed tegenover de werknemers.”

Het doel van die lobbytechnieken was duidelijk volgens Macgann: nieuw terrein veroveren en vervolgens de deur dichttrekken voor de concurrentie. “Na slechts een paar jaar had het bedrijf meer dan 12 miljard dollar binnengehaald”, vertelt hij. “En dat geld gebruikten we om al pestende de toegang tot nieuwe steden te kopen.”

Lobbyen is volgens MacGann echter niet per definitie slecht, “maar wanneer één partij (Uber) zoveel meer macht heeft dan de andere (de chauffeurs) gaat dat tegen onze democratische waarden in.” Daarom vindt MacGann dat het nu aan hem is “om mee te herstellen wat hij eerst kapot heef gemaakt”.

Schizofrenie

Het was een warm onthaal voor MacGann in het Europees Parlement. Na zijn openingstoespraak kreeg hij een staande ovatie.

Europarlementariër Kim van Sparrentak (GroenLinks) maakte van de gelegenheid gebruik om MacGann te vragen of de politici waar hij vroeger bij lobbyde, wisten dat Uber arbeidswetgeving schond. “Ik zag een zekere vorm van schizofrenie in de reactie van Europese beleidsmakers”, vertelt de oud-lobbyist. “Zo klopten transportministers met de vuist op tafel dat wij tegen de wet ingingen. Economieministers waren meer ruimdenkend. Zij zagen nieuwe werkgelegenheid in onze voorstellen.” Dat voormalig minister van Sociale Zaken Lodewijk Asscher destijds al moeite had met Ubers praktijken, zou Uber maar ouderwets hebben gevonden.

Daarnaast wou van Sparrentak weten hoe Uber omging met de privacy van haar chauffeurs. MacGann onthulde dat Uber zijn werknemers via haar app volgde terwijl ze online waren, maar ook als ze offline gingen. Uber zou ook data van alle andere apps op telefoons hebben verzameld, zelfs mensen hun activiteit op Spotify. Want “als je eenmaal data over mensen hebt, kun je ze alles verkopen”, zei MacGann. Zo kon Uber ook zien wat hun concurrenten deden.

Nieuwe richtlijn

De hoorzitting is een belangrijke aanvulling op een Europese richtlijn waaraan Brussel werkt. Die moet voor verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk zorgen. Nu werken veel mensen namelijk als zelfstandige voor platformbedrijven terwijl ze eigenlijk gewoon werknemer zijn. Het gevolg: ze genieten amper sociale bescherming.

Europarlementariër Jeroen Lenaers (CDA) houdt toezicht op die onderhandelingen: “Chauffeurs, bezorgers of andere werknemers van grote platforms hebben echt betere arbeidsomstandigheden nodig. Het is belangrijk dat Europa hier haar verantwoordelijkheid neemt en uitbuiting van vaak jonge werknemers tegengaat.”

MacGann had het in het Europees Parlement niet uitdrukkelijk over Ubers huidige lobbytactieken, maar hij gaf wel aan dat het bedrijf veel van zijn oude trucs nog niet verleerd is. Zo zou Uber nog steeds academisch onderzoek kopen waarmee het hoopt die nieuwe richtlijn over platformwerk naar haar hand te zetten.

Kroes

Door de onthullingen in de ‘Uber Files’ voert het Europees Bureau voor Fraudebestrijding overigens ook een onderzoek naar de voormalige Nederlandse Eurocommissaris Neelie Kroes. Na haar Europese topbaan ging ze meteen lobbyen voor Uber, iets waar ze volgens de Europese regels eerst achttien maanden mee had moeten wachten. De resultaten van het fraudeonderzoek worden binnen enkele maanden verwacht.