Ondermijning van de rechtsstaat, onderdrukking van de vrije meningsuiting, schenen trappen bij de Europese Unie en op eigen houtje de rechten van asielzoekers en de LGBT-gemeenschap inperken. Hongarije is al even een van de stoutste kinderen van de Europese klas maar wellicht brengen de verkiezingen komende maand daar verandering in. Europarlementariër Tineke Strik (GroenLinks) maakt de balans op en blikt vooruit in een live-gesprek op YouTube.
12 jaar Orbán
Wat staat er te gebeuren in Hongarije en wat heeft dat voor betekenis voor Nederland? Die vraag staat centraal in een van de live-gesprekken die Strik voert over Hongarije. Deze editie doet ze dat samen met hoogleraar Europese Rechtspleging Kees Sterk en Correspondent Centraal- en Oost-Europa Arnout le Clercq.
Een goed gekozen moment want de verkiezingen zijn aanstaande. Het is inmiddels 12 jaar geleden dat Viktor Orbán aan de macht kwam in Hongarije, maar daar kan met de verkiezingen een einde aan komen. De president moet het namelijk opnemen tegen Péter Márki-Zay – de kandidaat die door alle Hongaarse oppositiepartijen,van links tot rechts, wordt gesteund.
Fort Fidesz
Hoog tijd volgens Strik: “Fidesz, de politieke partij van Orbán, heeft het land tot op de bodem gebracht op het vlak van de rechtsstaat. Het is nu, naast Polen, een van de probleemlanden als het aankomt op het beschermen van fundamentele rechten”.
Dat aanpakken is geen gemakkelijke opdracht, weet ook Le Clercq. De journalist voor de Volkskrant stelt dat Orbán de Fidesz-partij de afgelopen tien jaar heeft omgebouwd tot een onneembare vestiging. “Van daaruit, met een grote verkiezingszege in de rug, heeft de president gesleuteld aan de rechten van de Hongaren en de machtspositie van de partij uitgebreid.”
Hoogleraar Europese rechtspleging Kees Sterk vult aan: “En als de rechtsstaat niet langer volledig onafhankelijk is, dan kan Orbán Europees geld besteden zoals dat hij wil. Dat gebeurt in Hongarije op grote schaal, publiek geld dat afkomstig is van de Europese Unie, komt hier in de prive-zakken. En er is geen remedie tegen.”
Klein stadje grote verandering
Alle ogen zijn dus gericht op de verkiezingen. In het bijzonder op Márki-Zay. Le Clercq merkt op dat de grote tegenhanger van Orbán wellicht kans maakt om te winnen. “Zo zou hij bij tussentijdse verkiezingen enkele jaren geleden al gewonnen hebben in het kleine stadje waar hij vandaan komt.” Opmerkelijk want dat stadje is al sinds de vroege jaren ’90 een echt Fidesz-bastion: “Als het daar kan gebeuren, dan kan het in heel Hongarije gebeuren.”
En de rol van de Europese Unie? “Het gaat enorm langzaam”, verzucht Strik. “Er zijn procedures voor lidstaten om misstanden in andere landen aan te kaarten, maar er is heel weinig politieke wil om dat door te zetten tegen Hongarije”.
“De Europese Commissie heeft Hongarije wel al verschillende keren voor het Hof gedaagd, maar als die arresten naast zich neer worden gelegd heeft dat ook maar weinig nut. De Commissie is te voorzichtig, ze moeten meer lef krijgen!”. De oplossing? “EU-fondsen koppelen aan de rechtsstaat, daar zal het meeste naar geluisterd worden. En daar, hoewel verwaterd door de Raad, is een regeling voor getroffen.”
