De oorzaak van de energiecrisis is eenvoudig: Poetin heeft de gaskraan dichtgedraaid waardoor de gasprijs de lucht in schoot. Dat gas tegenwoordig zo duur is, heeft echter een vervelend neveneffect: ook de elektriciteitsprijs stijgt. En dat terwijl niet alle elektriciteit met gas wordt opgewekt.
Zo produceren we ook elektriciteit via zonne- en windenergie of met kerncentrales, energiebronnen waarvan de prijs helemaal niet is gestegen. Maar waarom is dan ook de prijs van deze elektriciteit die niet met gas wordt opgewekt, zo gestegen? Dat zit zo: een elektriciteitsproducent wil, zoals elk bedrijf, zo veel mogelijk winst maken. Nu dat elektriciteit die uit gas wordt opgewekt zo duur is, kunnen producenten die andere energiebronnen dan gas gebruiken ook hun elektriciteit aan die hoge prijs verkopen. Voor de meeste consumenten maakt het namelijk helemaal niet uit op welke manier die energie werd opgewekt: elektriciteit is elektriciteit.
Die economische wet dat elektriciteitsproducenten hun prijs baseren op de duurste energiebron, in dit geval gas, wil Brussel doorbreken. Vandaag publiceerde de Europese Commissie daarom een onofficieel voorstel om de gas- en elektriciteitsprijs los te koppelen opdat deze niet meer hand in hand stijgen. Zo kan de Commissie al eens polsen hoe de lidstaten hierop reageren.
Gassubsidies
Allereerst bespreekt de Europese Commissie wat het niet ziet zitten: een prijsplafond op elektriciteit die via gas wordt opgewekt. Hiermee zouden lidstaten subsidies geven aan stroomproducenten die gas gebruiken opdat zij op die manier hun elektriciteit goedkoper kunnen verkopen. De Europese leiders hadden de Commissie vorige week nog gevraagd om naar dat plan te kijken.
De Europese Commissie ziet hier echter heel wat haken en ogen in. Zo heeft een gelijkaardig systeem in Spanje en Portugal ervoor gezorgd dat producenten meer van het goedkopere gas zijn gaan gebruiken voor elektriciteitsopwekking. De oorzaak van de energiecrisis is juist dat er te weinig gas is, dus wil je niet dat die vraag naar gas stijgt.
Een ander probleem is dat wanneer lidstaten via dure subsidies de gasprijs drukken niet-EU-landen hier ook een graantje van mee kunnen pikken. Aangezien we nog altijd een vrije markt hebben, kunnen producenten die goedkopere elektriciteit produceren ook naar niet-EU-landen exporteren. Ook energieminister Jetten waarschuwde hier al voor.
Tot slot ziet de Commissie nog een politiek probleem: de methodes om elektriciteit op te wekken, zijn in elke lidstaat anders. Het prijskaartje en de voordelen van zo’n prijsplafond op elektriciteitsopwekking via gas zouden daarom ook voor elke lidstaat anders zijn.
Langetermijncontracten
Wat Brussel wel ziet zitten, is langetermijncontracten veilen voor elektriciteitsproducenten die groene en nucleaire bronnen gebruiken. Lidstaten zouden contracten van zo’n vijftien jaar geven aan de producenten die voor de laagste prijs elektriciteit kunnen leveren. Hierdoor worden producenten gestimuleerd om hun prijs te baseren op hun werkelijk productiekost: de nucleaire en duurzame energiebronnen die goedkoper zijn dan de huidige elektriciteitsprijs nu laat doorschijnen. Als producenten hun prijs niet baseren op die lagere productiekost, winnen ze het contract namelijk niet.
Het gevolg: de elektriciteitsprijs is niet langer gebaseerd op die van de duurste verkoper (de producent die gas gebruikt) en stijgt niet meer met de gasprijs. In theorie dan toch. Minister Jetten verklaarde desalniettemin dat wat de Commissie ook wil, het uiteindelijk de lidstaten zijn die de maatregel kiezen.
